Carlsen en Niemann voor het eerst na schaakrel tegenover elkaar: 'Ik tegen de wereld'

Wilde geruchten over anale kralen, een rechtszaak over een schadevergoeding van 100 miljoen dollar en een wedstrijd moddergooien op sociale media. Zelden werd de serene schaakwereld zo beheerst door een rel als de afgelopen twee jaar.

De hoofdrolspelers: Magnus Carlsen en Hans Niemann. Vanavond staan ze voor het eerst sinds de rel in levenden lijve tegenover elkaar om een partij te schaken, in de halve finales van het wereldkampioenschap snelschaak in Parijs.

Het is precies twee jaar en twee dagen geleden dat de Noor en de Amerikaan tegen elkaar speelden in een partij die de geschiedenisboeken in zou gaan. Carlsen, al sinds 2011 de nummer één van de wereld en volgens velen de beste schaker ooit, verloor van de jonge en relatief onbekende Niemann.

Carlsen kon het niet verkroppen en beschuldigde Niemann eerst impliciet en later expliciet van valsspelen, overigens zonder bewijs aan te dragen. Met een storm van ophef en een rechtszaak tot gevolg.

Belang van fairplay

De mondiale schaakbond FIDE hamert sinds alle heisa nog meer op het belang van fairplay, vertelt Jeroen Bosch, technisch directeur van de Nederlandse schaakbond.

"We worden uitgebreid geïnformeerd over alle maatregelen die er tegen valsspelen worden genomen", legt hij uit, eraan toevoegend dat professionele toernooien sowieso al strenge regels hanteerden. Zo worden wedstrijd met een kwartier vertraging online uitgezonden, om beïnvloeding van buitenaf te voorkomen.

"En fysiek worden topschakers altijd streng gecontroleerd: ze moeten door scanners en worden gefouilleerd", aldus Bosch, Hij denkt dat het vooral de lager aangeschreven toernooien zijn die zulke veiligheidsmaatregelen nu ook steeds meer implementeren.

Hoewel ze online alweer tegen elkaar speelden, zitten Carlsen en Niemann vanavond voor het eerst tegenover elkaar aan een tafel. Levert die partij opnieuw vuurwerk op?

Niemann tegen de wereld

Carlsen keek op zijn eigen nonchalante en licht arrogante manier vooruit naar de partij tegen Niemann. "Hij speelt best goed, maar als ik een redelijke dag heb zal ik waarschijnlijk zonder al te veel problemen winnen", zei de Noor tegen schaakplatform Chess24.

Niemann denkt er het zijne van. De Amerikaan, die in zijn jeugd drie jaar in Houten woonde, profileert zich al tijden nadrukkelijk als de bad boy van de schaakwereld. Niemann against the world is een zin die hij graag en vaak op sociale media deelt, Het is ook de naam van zijn 'tour' van schaakwedstrijden tegen andere toppers.

Twee weken geleden, op 21 augustus, stuurde hij nog een cryptisch bericht de wereld in via X: "Alleen de slechterik en de held weten wie wie is." Of twee weken eerder: "Met de waarheid aan je zijde zal de geschiedenis altijd anders op dingen terugkijken."

Duidelijk is dat Niemann nog altijd boos is over wat hem is overkomen. Naast de beschuldiging van Carlsen kwam ook schaakwebsite chess.com met een onderzoek waaruit bleek dat Niemann waarschijnlijk in meer dan honderd online-partijen vals had gespeeld. Zelf gaf hij toe als tiener twee keer online over de schreef te zijn gegaan.

Niemann zint op wraak en eerherstel, wat hij in de rechtbank niet kreeg. Niemann wilde 100 miljoen dollar van onder anderen Carlsen voor de "verwoestende reputatieschade" die hem ten deel zou zijn gevallen, maar kreeg die niet van de rechter.

Valse beschuldigingen

Sindsdien kijkt de FIDE ook strenger toe op het uiten van (valse) beschuldigingen, aldus Bosch. "Die regels zijn aangescherpt, zodat je niet meer zomaar een beschuldiging kan uiten tegen iemand."

"Ik denk dat de bond Carlsen niet te hard wilde aanpakken", vervolgt hij. "Ze hadden hem misschien wat meer op de vingers kunnen tikken."

Vrede

Na het verliezen van die zaak werd vrede gesloten. Niemann mocht weer meedoen aan (online) schaaktoernooien en Carlsen was bereid weer tegen hem te spelen. Althans, dat zei de Noor toen.

Ze speelden via de computer al wel tegen elkaar, maar Carlsen deed er tot nu alles aan om niet fysiek tegen Niemann te hoeven spelen. "Het is geen geheim dat ik in Parijs liever tegen iemand anders had gespeeld", zei hij begin deze maand nog.

Als het even kon, drukte Carlsen zijn snor. Maar dat kan vandaag in Parijs niet meer.

Of Niemann zijn eerherstel gaat krijgen, is nog zeer de vraag. Carlsen is regerend wereldkampioen snelschaak en onder normale omstandigheden een klasse beter dan Niemann.

"Het wordt normaal gesproken een eenzijdige partij", schreef schaakmeester Leonard Barden in The Guardian. "Behalve in het onwaarschijnlijke geval dat Carlsen afgeleid raakt door de trashtalk voorafgaand aan het duel."

Een ander denkbaar scenario is dat de onberekenbare Carlsen tóch besluit de wedstrijd niet te spelen, in weerwil van wat hij heeft beloofd.

Hoe dan ook wordt het een ontmoeting waar alle ogen gericht zullen zijn op de schakers, en niet op het spel.