Vijf vragen over boksster Imane Khelif, de desinformatie en de steun

Sinds de Italiaanse boksster Angela Carini donderdag op het olympisch toernooi in Parijs huilend opgaf tegen de Algerijnse Imane Khelif, is er veel discussie op sociale media. Desinformatie over Khelif leidt tot ophef, vooral vanuit conservatieve hoek.

"Ik kon niet doorgaan", legde de Italiaanse boksster Angela Carini uit na haar gevecht in de achtste finales van de klasse tot 66 kilogram. "Ik had veel pijn aan mijn neus en ik zei: stop. Het was beter om niet door te gaan."

Haar reactie gaf aanleiding tot speculatie over het geslacht van Khelif, die bij de geboorte als vrouw werd aangemerkt en zich als vrouw identificeert. In 2023 werd Khelif, die in 2022 op de WK zilver won, ineens gediskwalificeerd van het WK, een evenement van de International Boxing Association.

Het IBA, dat banden met Rusland heeft en door het IOC is verbannen van de Spelen, stelde dat Khelif - net als de Taiwanese boksster Lin Yu-ting - niet door een niet nader gespecificeerde test kwam. Die test zou volgens het IBA moeten aantonen dat beiden aan de criteria van hun vrouwencompetitie voldeden.

Het besluit van de IBA uit 2023 werd zwaar bekritiseerd door het IOC, dat het "willekeurig" en niet transparant achtte. Beide atleten namen zonder problemen deel aan de Olympische Spelen van 2021. Destijds behaalden geen van beiden een medaille en verloren beiden van meerdere vrouwelijke tegenstanders.

Speculatie

Na het verlies van de Italiaanse Carini laaide die discussie over het IBA-besluit opnieuw op. Zo reageerde de radicaal-rechtse Italiaanse premier Meloni: "Atleten die genetisch mannelijke eigenschappen hebben, zouden niet mogen deelnemen aan de vrouwencompetitie."

1. Wat weten we over Imane Khelif?

Imane Khelif is een 25-jarige boksster uit Algerije. Ze is als vrouw geboren en dat staat ook in haar paspoort. Als ervaren amateurbokser won ze zilver op de wereldkampioenschappen van 2022. Een jaar later werd ze vlak voor de finale gediskwalificeerd op de WK in New Delhi, omdat ze volgens de IBA niet door een test kwam.

Er zijn geen aanwijzingen dat Khelif een trans persoon of een intersekse atleet is - waarbij je zowel mannelijke als vrouwelijke (geslachts-)kenmerken hebt. In 2023 zei ze tegen het Franse Persbureau AFP dat ze slachtoffer is van een complottheorie.

2. Wat weten we over de test van IBA?

Over de test van de IBA is weinig bekend. We weten niets van de aard van de test, wat er is getest en wie er heeft getest.

De voorzitter van het IBA, de Russische Umar Kremliv, heeft vorig jaar tegen Russische staatsmedia gezegd dat Khelif zowel het X- als het mannelijke Y-chromosoom heeft. Hiervoor is geen bewijs.

Afgelopen woensdag stelde de IBA dat er destijds geen testosterontest is afgenomen, maar dat het gaat om een "aparte, erkende test waarvan de details vertrouwelijk zijn."

De IBA wordt sinds vorig jaar niet meer erkend door het Internationaal Olympisch Comité (IOC), omdat de bond problemen heeft op het gebied van integriteit en financieel beleid.

3. Wat vindt het IOC van de ophef?

Thomas Bach, voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité (IOC), sprak zich zaterdag ferm uit tegen de haat, die ook Lin Yu-ting trof. Hij noemt de ophef rondom beide bokssters het gevolg van een Russische lastercampagne tegen het IOC. De IBA heeft banden met Rusland en is door het IOC verbannen van de Spelen na jarenlange onenigheid.

"We doen niet mee aan een politiek geladen, culturele oorlog", aldus Bach.

Het IOC betreurt "de verbale mishandeling die de twee atleten momenteel ondergaan" en stelt dat iedereen het recht heeft om zonder discriminatie te sporten.

Het IOC heeft de dag na het gevecht al laten weten dat zij het besluit van de IBA om de bokssters vorig jaar te diskwalificeren "willekeurig" vindt.

"Tegen het einde van het WK werden ze gediskwalificeerd zonder enige vorm van proces", aldus het IOC. "Volgens de notulen van de IBA werd deze beslissing aanvankelijk uitsluitend genomen door de secretaris-generaal en CEO van de IBA."

4. Test het IOC vrouwelijke atleten?

De organisatie van de Olympische Spelen neemt geen DNA-test af, waarbij je kan zien wat het biologische geslacht van een sporter is.

Tot 1996 was een geslachtstest verplicht voor alle vrouwelijke atletes op de Olympische Spelen. Sportwetenschapper Wim Derave van de Belgische universiteit UGent legt in het NOS Radio 1 Journaal uit dat dat was om "een soort bewijs te kunnen leveren dat je effectief vrouw bent. Uit die testen bleek dat 5 tot 8 vrouwelijke atleten ook een Y-chromosoom hadden en dus intersekse-atleten waren."

"Vaak wisten ze dat niet eens zelf", zegt Derave. "En dat geeft dan problemen: systematisch mensen testen zonder dat ze erom vragen en dat die er dan achter komen dat er iets 'niet normaal' is aan hun lichaam. Ik kan begrijpen dat het systematisch testen uiteindelijk is gestopt."

5. Wat zijn intersekse-atleten?

Als je een intersekse persoon bent, heb je zowel mannelijke als vrouwelijke (geslachts-)kenmerken. Het intersekse spectrum is breed en de verschillen tussen individuen groot.

Het kan bij de geboorte al duidelijk zijn dat iemand een intersekse persoon is, maar soms komen mensen er pas later achter, via een echo of ander onderzoek. Bijvoorbeeld als iemand zich uiterlijk volledig vrouwelijk ontwikkelt, maar van binnen de 'mannelijke' XY-chromosomen heeft.

"Dat is heel zeldzaam", weet sportwetenschapper Derave. Maar er zijn allerlei varianten. Volgens stichting Seksediversiteit heeft 0,5 procent van de bevolking een Differences of Sex Development (DSD) -diagnose. Onder topsporters is dat percentage 3 tot 4 keer hoger, aldus de stichting. Bij Khelif zijn hier dus geen aanwijzingen voor.

Volgens Derave wijst dat erop dat intersekse-atleten een voordeel hebben. "Ze komen bovendrijven in de vrouwensport, omdat ze door dat Y-chromosoom waarschijnlijk toch nog een restant van een voordeel hebben ten opzichte van XX-vrouwen."

Dit artikel is op zondag 4 augustus geüpdatet.