CDA-staatssecretaris Van Rij bedankte vorige maand voor premierschap

Demissionair CDA-staatssecretaris Marnix van Rij is vorige maand door PVV-leider Wilders benaderd om premier te worden, maar na enig beraad sloeg hij het aanbod af, zegt hij in een gesprek met Trouw.

Van Rij vertelt dat Wilders hem vroeg, nadat Ronald Plasterk zich als kandidaat had teruggetrokken. "Zo'n vraag krijg je niet iedere dag, misschien zelfs maar één keer in je leven. Maar soms komen er vragen op je bord die misschien een beetje onmogelijk zijn."

Splijtzwam in gezin

De staatssecretaris heeft over het aanbod ook een gesprek gehad met de partijleiders. Volgens Van Rij was zijn gezin de belangrijkste reden dat hij ervan afzag. Want als hij premier van een coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB was geworden, zou dat een splijtzwam in zijn gezin zijn geweest: "De negatieve reacties van mijn zes kinderen, die allen heel divers stemmen, stonden ook wel symbool voor mijn eigen worsteling."

Hij voegt eraan toe dat hij zich ook te diep geworteld voelt in het CDA, waarvan hij al veertig jaar lid is: "Moet ik dan voorzitter van de ministerraad worden, namens vier partijen die niet het CDA zijn?"

Leider grootste fractie premier

Van Rij vult aan dat hij wel nagedacht heeft over de eer, het belang van de functie en de verantwoordelijkheid. Maar: "aan de andere kant heb je je eigen waarden als harmonie, loyaliteit, betrouwbaarheid en respect voor de rechtsstaat". Hij zag ook niks in de "politiek onafhankelijke rol" die hij moest vervullen.

Kort nadat Van Rij was benaderd, werd duidelijk dat de partijloze ambtenaar Dick Schoof premier wordt. Volgens de CDA'er is dat een gekunstelde constructie. Hij vindt dat de leider van de grootste fractie de premier had moeten leveren "Ook als dat betekent dat Geert Wilders premier wordt. Dat geeft het kabinet democratische legitimatie."

Ook gevraagd als informateur

In Trouw zegt Van Rij verder dat dit niet de eerste keer was dat hij in de formatie door Wilders werd benaderd. Eerder vroeg de PVV-voorman hem als informateur, ook als opvolger van Plasterk. Ook toen zei Van Rij nee en ook toen voelde hij zich "ongemakkelijk" bij het idee om mee te helpen aan een coalitie waar het CDA geen deel van zou uitmaken.

Maar hij had ook andere redenen: Van Rij vond dat Plasterk zijn werk niet goed had gedaan en dat na het afhaken van NSC in februari eerst moest worden bekeken of een centrumlinks meerderheidskabinet mogelijk zou zijn.

De CDA'er is nog tot dinsdag staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst. Dan wordt het nieuwe kabinet beëdigd. Van Rij is vanaf november plaatsvervangend bewindvoerder bij het IMF in Washington.