BBB-bestuurders in provincies zien uitdaging op Landbouw in nieuw kabinet

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

De nieuwe BBB-bewindslieden op het ministerie van Landbouw komen voor een flinke uitdaging te staan, zeggen provinciale BBB-bestuurders tegen de NOS.

De BBB sleepte bij de formatieonderhandelingen de functies van zowel minister als staatsecretaris van Landbouw binnen, posten waar de partij gezien de boerenachtergrond veel waarde aan hecht. De Friese gedeputeerde Femke Wiersma is beoogd minister en landbouwkundig ingenieur Jean Rummenie beoogd staatssecretaris.

Zij krijgen meteen complexe zaken op hun bord. Een daarvan: het acute mestprobleem voor boeren, nu mestuitzonderingen niet meer mogen. Bovendien is er ook nog altijd het hete hangijzer van de stikstofaanpak.

Het wordt volgens betrokkenen "balanceren tussen natuur en perspectief voor boeren", wat niet makkelijk is. Dat merken provinciebestuurders zelf ook sinds ze meebesturen in tien van de twaalf provincies, blijkt uit een rondgang van de NOS.

Vertrouwen terugwinnen

De uitdaging is Wiersma en Rummenie toevertrouwd, zeggen de BBB'ers. Wiersma was zelf boer en bestuurt nu in Friesland, Rummenie werkte namens het ministerie van Landbouw als 'Landbouwraad' in diverse landen.

"Een combinatie van regionale en internationale ervaring. Hoe mooi kun je het hebben?", zegt Groninger Henk Emmens. De Limburgse gedeputeerde Léon Faassen ziet "breed draagvlak" voor het duo. Ook de Drent Jisse Otter is positief. "Maar de verwachtingen van de landbouwsector zijn torenhoog."

Een eerste uitdaging is het vertrouwen van boeren en burgers terugwinnen, zegt Faassen, door "beter te gaan luisteren". Zelf werken de bestuurders daar naar eigen zeggen ook hard aan. Frustratie is er wel dat dingen soms "langzaam gaan" en ze met oude regels niet altijd uit de voeten kunnen.

Met de BBB straks in het kabinet hopen ze op verandering. Otter: "Anders blijft alles vastzitten en kunnen we niets."

Tanker, geen speedboot

Na de verkiezingszege van vorig jaar sloot de BBB in tien provincies coalitieakkoorden. Kennisorganisatie Platform 31, die de akkoorden tegen het licht hield, ziet geen radicaal andere koers en noemt de BBB een bestuurderspartij.

Dat zijn we ook, zegt Carla Evers, fractievoorzitter in de Overijsselse Staten. Toch ging een andere wind wel degelijk waaien, zegt ze. "Zij het misschien niet zo snel." Faassen erkent dat laatste. "Je kunt wel een speedboot willen maar het is meer een tanker."

"We zijn na een jaar tijd veel wijzer" zegt Otter uit Drenthe. "Mensen verwachten dat we het allemaal even snel doen, maar het heeft natuurlijk tijd nodig."

Sommige dingen lukten al wel: de partij wijst naar de verlaging van waterschapslasten voor boeren. In Drenthe en Groningen kregen de vliegvelden geld. In Zuid-Holland mogen trekkers op meer provinciale wegen rijden. Om woningnood aan te pakken, mogen sommige recreatiewoningen worden bewoond.

Moeilijke keuzes zijn er ook. Zoals in Zuid-Holland, waar BBB-gedeputeerde Mariëtte van Leeuwen groen licht gaf voor een natuurplan waarin onteigening van boeren niet wordt uitgesloten. Onteigening is een gevoelig punt voor de partij. Ook vanuit de eigen BBB-fractie kwam kritiek.

"Een enorm dilemma, maar een onvermijdelijke stap", zegt Van Leeuwen. "Zonder die passage zou geld voor boeren als staatssteun worden aangemerkt. Nu bereiken we financieel voor boeren meer. Dat is dan mijn taak om goed uit te leggen."

De Limburger Faassen valt het zwaar dat ook met de BBB aan het roer het uitkopen van boeren doorgaat. "We hebben nu 250 stoppers, hoera", zegt hij cynisch. "Nee, zo hoera is dat natuurlijk niet. Kunt u het zich voorstellen? Dat je al je land en dieren moet opgeven? Mensen gaan door een vreselijk rouwproces."

Opnieuw kijken naar regels

BBB-politici uit meer provincies vinden dat de stikstofmeetregels, waterrichtlijnen en mestregels opnieuw bekeken moeten worden. Het nieuwe kabinet moet daarmee aan de slag.

Hebben ecologen en juristen het dan bij het verkeerde eind? Faassen vindt dat er te veel "gejuridiceerd wordt". De uitslag van de Europese verkiezingen laat dat volgens hem ook zien. "De natuurdoelen staan ook bij de BBB overeind, maar we moeten meer tijd nemen."

Is dat niet al tevergeefs geprobeerd? Toch niet genoeg, is de indruk. Partijleider Van der Plas krijgt bijval voor haar uitspraken om nu in Brussel meer met de vuist op tafel te slaan. Ook al matigde ze haar toon na haar eerste gesprek ter plaatse.

De lacherigheid erover noemen sommigen flauw. "Maar als we niets proberen zijn we geen knip voor de neus waard", zegt de Groninger Emmens.

Onrust over geld

Onrust is er wel over het geld. In een eerder 'transitiefonds' zat 25 miljard euro, in het hoofdlijnenakkoord verdween dat fonds en staat 5 miljard voor de agrarische sector vermeld. Bestuurders en de Kamerfractie kwamen meerdere keren bijeen, maar de zorgen zijn niet overal weg.

Ook zitten de coalitiepartijen in de Kamer nog niet altijd op één lijn over het landbouwbeleid. Genoeg uitdagingen op het bordje dus. Kan de BBB dan wel waarmaken wat de partij wil veranderen?

"Het zijn geen makkelijke maar wel mooie uitdagingen", vindt Evers uit Overijssel. "Ik heb in de campagne ook gezegd dat ik geen toverstaf heb. Maar stap voor stap gaan we door."

"Als ik bij volgende verkiezingen niet herkozen word dan is dat jammer", zegt de Groninger Emmens. "Ik zit hier om weer balans tussen natuur en landbouw te brengen. Het heeft een lange adem nodig. Als dat straks niet wordt gezien, dan wordt het niet gezien."