Iran vijf dagen in rouw na dood president Raisi, lichamen crash geborgen
De hoogste leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei, heeft vijf dagen van nationale rouw afgekondigd vanwege de dood van president Ebrahim Raisi. Daarnaast keurde hij de aanstelling van eerste vicepresident Mohammad Mokhber als interim-president goed. Mokhber krijgt volgens de Iraanse grondwet nu vijftig dagen om presidentsverkiezingen te organiseren.
De 63-jarige Raisi kwam gisteren om het leven bij een helikoptercrash in het noorden van het land, op zo'n twintig kilometer van de grens met Azerbeidzjan. Raisi keerde terug van een bezoek aan Azerbeidzjan, waar hij de ingebruikname van een dam had bijgewoond.
De helikopter waarin Raisi zat - een Bell 212-toestel - stortte neer in slecht weer, in bergachtig gebied. Naast Raisi kwam ook de minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amirabdollahian (60) om het leven bij de crash, samen met de zeven andere inzittenden.
De reddingsoperatie na de crash verliep moeizaam door de dichte mist en de duisternis. Toen in de vroege ochtend reddingswerkers zicht kregen op de uitgebrande brokstukken van de helikopter, werd snel duidelijk dat er geen overlevenden waren.
De Iraanse staatstelevisie meldt niets over een mogelijke oorzaak van de crash. Het is bekend dat de luchtvloot van het land verouderd is door de sancties tegen het land. Israël, de aartsrivaal van Iran, laat via een anonieme functionaris tegenover persbureau Reuters weten dat het niet betrokken was bij de dood van Raisi.
De lichamen van de slachtoffers zijn inmiddels geborgen, meldt de Iraanse Rode Halve Maan. Na de dood van Raisi kwamen de nog overgebleven leden van het Iraanse kabinet bijeen voor een spoedzitting, die werd voorgezeten door Mokhber.
Raisi (63) werd in 2021 president van Iran. Daarvoor was hij de hoogste rechter van het land. Hij werd gezien als protegé en mogelijke opvolger van de hoogste leider ayatollah Ali Khamenei. Onder zijn leiding sloeg Iran een nog conservatievere weg in.
Hij werd door mensenrechtenorganisaties als rechter medeverantwoordelijk gehouden voor de executie van duizenden politieke gevangenen in 1988, aan het einde van de oorlog tussen Iran en Irak. Zijn presidentschap ging ook gepaard met veel geweld: zo werden de massale protesten na de dood van Mahsa Amini in 2022 hard de kop ingedrukt.
Minister van Buitenlandse Zaken Amirabdollahian, die ook omkwam bij de crash, stond net als Raisi bekend als een hardliner binnen het Iraanse regime. De 60-jarige Amirabdollahian werd in 2021 minister onder Raisi. Daarvoor vervulde hij onder twee andere buitenlandministers al hoge functies en onderhandelde hij onder meer met westerse landen over het Iraanse kernprogramma.
Als minister had hij een aanzienlijke invloed op de Iraanse buitenlandpolitiek. Zo speelde hij vorige jaar een belangrijke rol bij de doorbraak in de diplomatieke betrekkingen met rivaal Saudi-Arabië en hij stond in nauw contact met de leiders van de Palestijnse terreurbeweging Hamas. Ook had hij nauwe banden met de Iraanse Revolutionaire Garde.
Het is de tweede keer dat een zittend president van Iran overlijdt; in 1981 kwam Mohammad Ali Rajai om het leven bij een bomaanslag.
De dood van Raisi en Amirabdollahian komt op een moment van grote spanningen in het Midden-Oosten, onder meer vanwege de oorlog tussen Israël en Hamas. Door die oorlog zijn ook de spanningen tussen aartsrivalen Israël en Iran toegenomen.
Zo werd er begin vorige maand een luchtaanval uitgevoerd op het Iraanse consulaat in Damascus, hoogstwaarschijnlijk door Israël. Daarbij kwam een hoge commandant van de Iraanse Revolutionaire Garde om het leven.
Iran reageerde op die aanval door honderden drones en raketten af te vuren op Israël.
