Nu ook runderen en geiten in de VS besmet met vogelgriep

In de Verenigde Staten zijn in de staten Texas, Kansas en New Mexico melkkoeien ontdekt die die het vogelgriepvirus bij zich dragen. Ook zijn virusdeeltjes gevonden in de melk van die koeien. Vorige week werd het virus ook al bij geiten in de VS aangetroffen. Daarmee blijken herkauwers nu dus ook bevattelijk te zijn voor de vogelgriep.

Vogelgriepexpert en hoogleraar aan het Rotterdamse Erasmus MC Thijs Kuiken noemt het een zorgelijke ontwikkeling die hem ook verbaast. "Hoewel dit virus al een aantal jaren rondgaat, hebben we nog nooit besmettingen gezien bij koeien en geiten. Het is echt een een verbazingwekkend feit", zegt hij tegen de NOS.

Als dit meer is dan een eenmalig incident, is het ook zorgelijk voor de kans op overdracht van het vogelgriepvirus naar mensen. Het is dan een extra route tot besmetting van de mens. "Mensen hebben relatief veel contact met herkauwers, zoals runderen en geiten, veel meer dan met bijvoorbeeld kippen of varkens die automatisch gevoed worden. Een melkveehouder zonder melkrobot komt zeker twee keer per dag in nauw contact met zijn koeien."

'Zorgwekkender dan bij zeeleeuwen'

Iedere keer dat het vogelgriepvirus bij een zoogdiersoort terechtkomt, groeien volgens Kuiken de zorgen dat het virus zich kan gaan muteren (zich aanpast om zich makkelijker te kunnen verspreiden) en zelfs tot een pandemie kan leiden.

"Runderen en geiten komen heel veel voor in de wereld en er is wereldwijd ook veel transport van deze dieren, waardoor het virus zich snel over een heel groot gebied kan verspreiden. Dus een virusaanpassing in een koe is veel zorgwekkender voor de volksgezondheid dan in bijvoorbeeld een zeeleeuw."

Eerder was het virus al aangetroffen bij meer dan 50 soorten wilde zoogdieren, waaronder zeehonden, zeeleeuwen, vossen, grizzlyberen, ijsberen en bij meer dan 300 soorten wilde vogels. En natuurlijk heel veel kippen en ander pluimvee: sinds 2020 zijn alleen al in Nederland al ruim 6,6 miljoen daarvan geruimd.

Niet direct gevaar voor volksgezondheid

Hoe het virus zich onder de runderen in de VS heeft verspreid, is volgens Kuiken nog niet duidelijk. Bij de besmette melkveebedrijven in Kansas en Texas is ongeveer tien procent van de koeien ziek geworden. De zieke koeien hebben koorts, diarree en een verminderde melkproductie. Meestal zijn ze na twee tot drie weken beter.

Het staat nog niet vast dat hun ziekte daadwerkelijk veroorzaakt wordt door het vogelgriepvirus. "We weten eigenlijk tot nu toe alleen zeker dat de koeien besmet zijn met het virus. En dat is al nieuw", zegt Kuiken.

Dat het virus ook in de melk van de besmette dieren is aangetroffen hoeft niet direct een gevaar voor de volksgezondheid op te leveren, denkt Kuiken. Het is op dit moment ook nog niet bekend of de virusdeeltjes die in de melk zitten besmettelijk zijn voor mensen. Ook als dat wel het geval zou zijn, lopen consumenten van melkproducten volgens Kuiken geen direct gevaar.

Rauwmelkse kazen

"Veruit de meeste melk die gedronken wordt, is gepasteuriseerd. Ook kaas en andere zuivelproducten worden meestal van gepasteuriseerde melk gemaakt. Maar bij het drinken van niet-gepasteuriseerde rauwe melk zou het wel gevaarlijk kunnen zijn als die van koeien komt die besmet zijn."

Rauwmelkse kazen leveren volgens Kuiken voor de consument ook geen gevaar op, omdat de besmetting in de tijd dat de kaas wordt geproduceerd verdwijnt. Maar het kan wel gevaarlijk zijn voor de mensen die de rauwe melk verwerken om er kaas van te maken.

Van de huidige variant van het virus zijn nog nauwelijks mensen ziek geworden, maar bij eerdere varianten van hetzelfde virus wel. Wereldwijd zijn in de laatste 20 jaar zo'n 900 mensen ziek geworden van het vogelgriepvirus, van wie de helft is overleden.

Dat gebeurde vooral in Azië, waar mensen besmet raakten bij het slachten van kippen op levendedierenmarkten. In Europa zijn er alleen in Azerbeidzjan een aantal mensen aan vogelgriep overleden die wilde zwanen van hun veren ontdeden.

Meer onderzoek nodig

Tot nu toe is er in Nederland nauwelijks aandacht geweest voor vogelgriep onder herkauwers en het kan dus zijn dat er gevallen gemist zijn. Er moet daarom worden nagegaan of er in de afgelopen jaren wel besmettingen zijn geweest. Dat kan door het bloed van Nederlandse runderen te testen op antistoffen tegen vogelgriep.

Daarnaast is er ook nog veel meer onderzoek nodig om vast te stellen of de ziekte van de Amerikaanse runderen ook echt veroorzaakt is door het vogelgriepvirus, zegt Kuiken.