2040 wordt belangrijk jaar voor het klimaat, meeste werk moet dan zijn gedaan

• Rolf Schuttenhelm

  redacteur Klimaat

Nederland heeft een klimaatdoel voor 2030 en een einddoel voor 2050. Dat einddoel is een volledig klimaatneutrale samenleving, net als de rest van de Europese Unie.

Maar twintig jaar is best lang. Vandaar dat wordt gekeken naar een tussendoel voor 2040.

Hoe zou dat doel eruit kunnen zien? Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) vroeg het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) om de mogelijkheden op een rijtje te zetten. Uitgangspunt daarbij is het klimaatakkoord van Parijs.

Nederland, de EU en tal van andere landen willen de opwarming beperken tot maximaal 1,5 graad. Om daar nog een fifty-fifty-kans op te behouden, kan de wereld in totaal nog zo'n 250 miljard ton CO2 uitstoten. Dat is zesmaal de huidige jaarlijkse uitstoot wereldwijd.

'Eerlijkheidsprincipe'

Deze hoeveelheid kan worden uitgesmeerd over de jaren tot 2050, maar dan moet de wereldwijde uitstoot wel in 2030 al fors zijn verlaagd, en het meeste werk moet in 2040 zijn gedaan.

Hoe dit over de landen wordt verdeeld, moet nog worden bepaald. Daarbij hangt het er vanaf welk eerlijkheidsprincipe wordt gehanteerd, zegt hoofdauteur Detlef van Vuuren, van het PBL en de Universiteit Utrecht. "Als we bijvoorbeeld historische verantwoordelijkheid vooropstellen, zou de Nederlandse uitstoot in 2040 al rond nul moeten liggen."

De simpelste manier is een rechte lijn trekken tussen 2030 en 2050. Dan kom je (zowel in Nederland als EU-gemiddeld) uit rond een 80 procent lagere uitstoot in 2040. Maar dat is niet de beste manier om op koers te komen voor het einddoel van 2050, waarschuwden experts eerder al. Dat komt doordat de laatste loodjes het zwaarst wegen. En dus zouden we in 2040 dichter bij het einddoel moeten zijn.

De Europese wetenschappelijke klimaatraad adviseerde daarom een uitstootverlaging van 90 tot 95 procent voor 2040, ten opzichte van het basisjaar 1990. Op basis van dit advies stelde de Europese Commissie onlangs een 90 procent-doel voor, als EU-gemiddelde.

Haalbaarheid hangt af van eerlijkheid

Ook voor Nederland zou een uitstootverlaging van 90 procent een compromis kunnen zijn tussen mondiale rechtvaardigheid en technische haalbaarheid, zegt Van Vuuren. "Lastig voor Nederland is de hoge bevolkingsdichtheid en het relatief grote aandeel van de lastig te verduurzamen intensieve landbouw."

"Voordelen voor Nederland zijn dan weer de relatief grote en ondiepe Noordzee met veel wind, de aanwezigheid van grote lege gasvelden voor eventuele ondergrondse CO2-opslag en de hoge welvaart, waardoor we relatief veel kunnen investeren in de benodigde infrastructuur."

Zo hebben we de technische en geofysische haalbaarheid redelijk goed in beeld, zegt Van Vuuren. "Een nieuwer onderzoeksterrein is de maatschappelijke haalbaarheid. Mensen zijn bereid emissiereducties te accepteren, mits ze ervaren dat dit ook rechtvaardig is en anderen dit ook doen."

Alle EU-lidstaten moeten binnenkort reageren op het voorstel van de Europese Commissie. Donderdag wordt erover gedebatteerd in de Tweede Kamer. Uiterlijk voor de klimaattop van 2025 wordt van alle deelnemende landen gevraagd nieuwe nationale klimaatdoelen in te dienen voor 2035 of 2040.