Hoe sterk is de wet die big tech in Europa moet temmen?
Of je nou appt, een email verstuurt, online een video kijkt, of iets plaatst op sociale media: de kans is groot dat je dan gebruikmaakt van een klein groepje techgiganten. Bedrijven die in de afgelopen decennia een grote macht opbouwden over ons digitale leven. Dusdanig dat de EU vindt dat er verandering nodig is.
Gisteren was de deadline voor de bedrijven om aan nieuwe wetgeving te voldoen, de zogeheten Digital Markets Act (DMA). Vanaf vandaag gaat de Europese Commissie na of de regels ook daadwerkelijk worden nageleefd. In dit artikel leggen we uit waarom deze wet er kwam, wat jij ervan merkt en of-ie wel het gewenste effect heeft.
Voor wie gaan de regels gelden?
Het is in die zin een bijzondere wet. De regels gelden namelijk maar voor zes bedrijven en dan in het bijzonder om 22 platforms en diensten die zij aanbieden. De meeste bedrijven die eronder vallen zijn Amerikaans: Apple, Alphabet (Google), Amazon, Microsoft en Meta (Facebook). Ook het Chinese ByteDance (TikTok) valt eronder.
Waarom zijn deze regels nodig?
Deze bedrijven zijn alom tegenwoordig in ons dagelijks leven. Op zich is dat geen probleem. Maar de afgelopen jaren zijn er volgens de Europese Commissie allemaal situaties geweest waarin techgiganten misbruik maakten van hun machtsposities en daarmee de concurrentie dwarszaten. Indirect heeft de consument daar ook last van, zo is de redenering, want het zou leiden tot een minder goed aanbod en hogere prijzen.
Zo kreeg Google al vier boetes ter waarde van meer dan 8 miljard euro en deze week werd Apple toegevoegd aan de lijst met een boete van bijna 2 miljard euro. In al die gevallen zijn de bedrijven tegen de besluiten van de Commissie in beroep gegaan en al die zaken lopen nog.
Wat ga ik als consument van deze wet merken?
Deze wet moet je vooral meer keuze bieden. Dat begint heel simpel met een scherm dat je te zien krijgt op de mobiele besturingssystemen iOS en Android. Je krijgt de keuze voorgelegd welke browser je als standaard wil instellen. Het kan zijn dat je alles laat zoals het is en dan verandert er op dat vlak voor je in de praktijk weinig.
De afgelopen tijd heb je misschien al wel een vraag gezien bij diensten van Google of Meta (Facebook en Instagram) of zij hun diensten aan elkaar mogen blijven koppelen. Ook dat is het gevolg van deze wet. Meta werkt aan de mogelijkheid voor andere chat-apps om te kunnen 'communiceren' met Messenger en WhatsApp. Dit moet het in de praktijk mogelijk maken om vanuit een andere chat-app een bericht te sturen naar iemand met WhatsApp.
Van alle partijen moet Apple de meeste veranderingen doorvoeren, specifiek aan de App Store. Die verandert flink. De EU wil dat ontwikkelaars ook buiten Apples eigen kassa om kunnen afrekenen en er komen alternatieve downloadwinkels. De eersten zijn al aangekondigd.
Gaat de wet werken?
De eerste veranderingen zijn zichtbaar, dus je zou kunnen zeggen dat de wet effect heeft. "Om macht te kunnen temmen, heb je concurrenten nodig", zegt Lisanne Hummel, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht naar de macht van grote techbedrijven. "Het zal voor kleine bedrijven moeilijk blijven om te concurreren met deze multinationals. Dus in hoeverre de macht echt getemd zal worden met deze wet, is de vraag."
Daarnaast is de vraag of de consument wel op meer keuze zit te wachten. Alternatieven zijn lang niet altijd beter. Sterker nog: de wet kan er zelfs toe leiden dat bedrijven meer tijd nodig hebben om bepaalde functies in de EU aan te zetten. Zo wachtte Meta maanden met het uitrollen van Threads naar Europa, vanwege déze wet.
Wat gebeurt als techgiganten de regels overtreden?
De afgelopen jaren werd er dan een onderzoek opgestart, dat met gemak een paar jaar kon duren. Vervolgens konden techbedrijven in beroep gaan. Dat proces duurt ook weer jaren. Hummel zegt dat bedrijven die de DMA overtreden sneller kunnen worden bestraft. En de boetes kunnen hoger uitvallen.
Wat dat betreft zijn nu in eerste instantie alle ogen gericht op de Europese Commissie. Wat vindt die van de manier waarop de techgiganten de veranderingen hebben doorgevoerd?
De eerste test zou wel eens heel snel kunnen komen voor Brussel: Epic, de maker van het spel Fortnite, ligt dusdanig overhoop met Apple dat de techgigant nu een alternatieve downloadwinkel van Epic tegenhoudt. Naar eigen zeggen kan Apple Epic niet vertrouwen in het volgen van de regels, omdat de Fornite-maker die eerder willens en wetens overtrad. De EU kijkt er al naar.
