NAVO-benoeming Rutte komt steeds dichterbij, 'maar het moet niet te lang duren'
Vanochtend komen de 31 NAVO-ministers van Defensie bij elkaar in Brussel. Ze gaan het onder meer hebben over de versterking van de verdediging van het bondgenootschap en over de zogenoemde NAVO-norm, de afspraak uit 2014 om 2% van het bruto binnenlands product uit te geven aan defensie.
Het is een tumultueuze week voor de militaire alliantie. De Amerikaanse presidentskandidaat Trump zei dit weekend dat hij Rusland carte blanche zou geven als het landen aanvalt die niet voldoende geld uitgeven aan hun verdediging. Daarmee morrelde hij aan het fundament onder de NAVO, dat gebaseerd is op het vertrouwen dat de leden elkaar te hulp schieten als één van hen aangevallen wordt.
Hoewel het niet op de agenda staat, zal in de wandelgangen ook gesproken worden over wie de nieuwe secretaris-generaal van de club moet worden. Voor de huidige topman Jens Stoltenberg zit het er na 1 oktober op. Steeds meer landen zien demissionair premier Rutte als zijn opvolger, zeggen betrokkenen achter de schermen.
Geen geheim
Dinsdag liet ook de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO, Julianne Smith, zich publiekelijk uit over zijn kandidatuur. "Het is denk ik geen geheim dat premier Rutte (...) belangstelling heeft getoond", zei ze op een persconferentie. "Dat is dus iemand waar het bondgenootschap naar kijkt. Maar het is een voortdurend proces."
De Amerikanen hebben de belangrijkste stem in wie de nieuwe NAVO-baas wordt. Dat proces speelt zich af in achterkamertjes, alle 31 NAVO-leden moeten het eens worden over wie hen de komende jaren gaat leiden.
De Verenigde Staten willen uiterlijk komende maand klaar zijn met het selectieproces, ruim voor de verkiezingen voor het Europees Parlement die in juni worden gehouden. De NAVO-landen willen voorkomen dat het uitkiezen van een nieuwe topman van het bondgenootschap vermengd raakt met de verdeling van topbanen binnen de Europese Unie.
'Goede waar verkoopt zichzelf'
Rutte maakte zijn interesse in de baan vorig jaar oktober bekend. Hij is volgens NAVO-bronnen tot nu toe de enige in de race voor de topbaan. De namen van de Estse premier Kaja Kallas en die van de Letse minister van Buitenlandse zaken Karins worden ook genoemd, maar noch Estland noch Letland voert campagne, zeggen NAVO-diplomaten. Voor Rutte zou het niet nodig zijn een actieve campagne te voeren. "Goede waar verkoopt zichzelf."
Er wordt benadrukt dat Rutte er streng op toeziet zijn rol als minister-president te scheiden van "zijn toekomstige baan". Tussen die twee rollen zou "een Chinese Muur" opgetrokken zijn.
Het lijkt daarmee onlogisch dat Rutte aanblijft als demissionair minister-president als hij inderdaad benoemd wordt tot de nieuwe secretaris-generaal van het militaire bondgenootschap. Een nieuwe demissionaire premier zou dan het stokje moeten overnemen totdat het volgende kabinet is beëdigd.
Eén van de vorige topmannen van de NAVO, de Deen Anders Fogh Rasmussen, was ook premier toen hij op 4 april 2009 benoemd werd tot secretaris-generaal. Een dag later trad hij af als premier. Hij begon vier maanden later aan zijn nieuwe baan in Brussel.
De nieuwe NAVO-baas treedt vermoedelijk pas na de zomer aan, maar de verwachting is dat de benoeming ruim voor die tijd een feit is, mogelijk begin april.
4 april
"Het kan geen kwaad om 4 april alvast in de agenda's te noteren", zegt een NAVO-betrokkene. Op die dag bestaat het militaire bondgenootschap 75 jaar en komen in Brussel de ministers van Buitenlandse Zaken bij elkaar. Gehoopt wordt dat de naam van de nieuwe secretaris-generaal van de NAVO die dag bekendgemaakt kan worden.
De tweede week van juli viert de NAVO zijn 75-jarig bestaan op een top in Washington. Stoltenberg wil dat feestje graag zelf nog als topman meemaken, valt te horen bij de NAVO.
In 2025 is de NAVO-top in Nederland. Als alles volgens "plan-Rutte" verloopt, dan dus ook met een Nederlander aan het roer. Maar, waarschuwt een NAVO-ingewijde, het blijft allemaal onzeker tot de benoeming écht een feit is. Er kunnen immers altijd nog kandidaten opduiken, en daarom zou het goed zijn als de benoeming niet al te lang meer op zich laat wachten. "Want hoe langer het duurt, hoe meer obstakels er zullen zijn."
