Uiteenlopende reacties op migratiepact EU, van 'grote stap' tot 'dieptepunt'
Na jaren onderhandelen hebben de EU-lidstaten en het Europees Parlement vandaag een akkoord bereikt over nieuwe migratieregels. In Nederland wordt wisselend gereageerd op de gemaakte afspraken. Reacties variëren van "buitengewoon blij" tot "Europa onwaardig".
Die eerste reactie komt van demissionair staatssecretaris van Asiel en Migratie Eric van der Burg. "Op de langere termijn gaat dit Nederland substantieel helpen. Het zorgt voor minder instroom, minder doorstroom, minder overlast. Je gaat echt een betere spreiding krijgen over Europa."
Van der Burg heeft zelf afgelopen jaar met grote moeite de Nederlandse spreidingswet door de Tweede Kamer geloodst, waarmee asielzoekers eerlijker over Nederland moeten worden verdeeld. Of die wet het zal halen in de Eerste Kamer is onzeker, maar hoe dan ook was dit Europese akkoord "hard nodig", aldus de staatssecretaris.
Hij juicht toe dat migranten meteen bij de buitengrens worden gescreend en opgedeeld in twee groepen, kansrijke en kansarme asielzoekers.
Jaap Velema, burgemeester van de gemeente Westerwolde waar Ter Apel onder valt, reageert overwegend positief, maar stipt aan dat het een "illusie" is om te denken dat er de komende periode geen mensen naar Nederland zullen komen om asiel aan te vragen. "Daarom moet er in het nu iets gebeuren. Zolang een betere spreiding van de asielopvang over Nederland niet wettelijk geregeld is, stroomt de opvang nog over."
Volgens de burgemeester blijft de noodzaak om de spreidingswet in te voeren bestaan, "ook met de komst van het nieuwe Europese migratiepact."
Minderjarigen
Migranten uit relatief 'veilige' landen, zoals Marokko, Algerije of Bangladesh, komen in een versneld proces terecht, zo staat in het pact. Dit moet maximaal negen maanden duren en in die tijd worden migranten vastgezet in centra met beperkte bewegingsvrijheid.
Het is nog onduidelijk of alleenreizende minderjarigen ook onder deze grensprocedure zullen vallen. De mogelijkheid dat dat wél het geval zal zijn, baart vluchtelingenorganisaties zorgen. Save the Children Nederland noemt het akkoord op X een "nieuw dieptepunt voor kinderrechten" en vindt het "schandalig dat kinderen van alle leeftijden, veelal met een vluchttrauma, in detentie worden gezet aan de buitengrenzen. Dit is Europa onwaardig."
'Gebrek onderlinge solidariteit'
Ook VluchtelingenWerk Nederland noemt de nieuwe regels "teleurstellend". Bestuursvoorzitter Frank Candel noemt het een "gemiste kans dat er geen werk is gemaakt van een eerlijker verdeelsysteem".
Hij doelt op de mogelijkheid van EU-landen om "hun verantwoordelijkheid af te kopen", door geld te betalen in plaats van asielzoekers over te nemen van landen aan de buitengrenzen. Hoeveel migranten elk land moet opvangen, wordt bepaald door een rekensom. Als Nederland er bijvoorbeeld voor kiest niet aan dat afgesproken aantal te voldoen, kan het een ander land 20.000 euro per niet-overgenomen asielzoeker betalen.
Candel vreest dat landen hier veelvuldig gebruik van zullen maken en dat landen als Griekenland, Italië en Spanje verantwoordelijk zullen blijven voor het merendeel van de mensen die asiel aanvragen in Europa. "Wij vrezen dan ook voor het voortduren van illegale pushbacks en andere mensenrechtenschendingen aan de buitengrenzen van de EU."
Grote stap vooruit, grote stap achteruit
Ook Europese politieke partijen verschillen van mening over het gesloten akkoord. CDA Europa noemt het een "grote stap voor het Europees asiel- en migratiebeleid". Woordvoerder Jeroen Lenaers: "We hebben een akkoord bereikt dat werkt voor mensen in nood, maar ook recht doet aan wat we als samenleving aankunnen".
GroenLinks-Europarlementariër Tineke Strik is sceptischer. Zij ziet de deal als een klein stapje vooruit in het verlichten van de migratiedruk op EU-landen, maar als "een grote stap achteruit in het beschermen van belangrijke rechten van vluchtelingen".
Net als VluchtelingenWerk-voorzitter Candel noemt Strik het een "bittere pil" dat lidstaten hun verantwoordelijkheid kunnen afkopen. Ze wijst erop dat lidstaten ook minder asielzoekers over hoeven te nemen wanneer zij meebetalen aan de grensbewaking in Europa of daarbuiten. "Dat holt het idee van solidariteit echt uit", aldus Strik.
