Onverwachte wending in Brussel: Europarlementariërs stemmen pesticidenplan weg

• 

  Aïda Brands

  redacteur Brussel

Het Europees Parlement heeft het voorstel van de Europese Commissie om het gebruik van pesticiden te halveren in 2030 weggestemd. De strengere pesticidenregels zijn een onderdeel van het grote verduurzamingsplan, de zogenoemde Green Deal, waar voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans de afgelopen jaren aan heeft gewerkt.

Nu het Parlement het voorstel heeft weggestemd, zullen er voorlopig geen strengere pesticidenregels komen op Europees niveau.

De Europarlementariërs hadden het oorspronkelijke voorstel van de Commissie al flink afgezwakt, maar voor velen kwam het als een verrassing dat het hele voorstel nu is weggestemd. "In de tien jaar dat ik hier werk is dit bij mijn weten nog niet eerder gebeurd", zegt VVD-Europarlementariër Jan Huitema.

Ook de onderhandelaar van het Parlement, Sarah Wiener van de Oostenrijkse Groenen, is zichtbaar geschokt tijdens de persconferentie. "Ik kan me niet voorstellen dat het hele voorstel nu is weggegooid. Dit is een groot risico voor de gezondheid van onze samenleving."

Oorspronkelijke voorstel

De Europese Commissie wilde met de strengere regels het pesticidengebruik fors verminderen. Ook moesten biologische boeren beter gecompenseerd worden en stond in het voorstel een totale pesticidenstop in gevoelige gebieden. "Heel Nederland en Denemarken zouden dan als gevoelig gebied worden gekenmerkt. Dat was natuurlijk een flinke fout van de Commissie", aldus Huitema.

De Commissie paste het voorstel daarna aan, maar dat voorkwam niet een felle strijd tussen linkse en rechtse Europarlementariërs. De frustratie bij de Groenen was duidelijk merkbaar. Tijdens de persconferentie beschuldigde de Oostenrijkse parlementariër Wiener de Europese christendemocraten ervan aanpassingen aan de wet te hebben laten schrijven door de bestrijdingsmiddelenindustrie.

"Dit is echt een overwinning voor rechts. Maar ik betwijfel of dit een overwinning is voor de EU", zei Wiener. Ook zou ze de afgelopen tijd te maken hebben gehad met een pittige lobby van de landbouwsector. "De Duitse lobby was het ergst. Ik ben voor gek uitgemaakt en heb ook meerdere doodsbedreigingen gehad."

De lobby is volgens GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout behoorlijk effectief geweest. "Deze stemming was een cruciaal moment om de agro-industrie echt tot verandering aan te zetten en aan alternatieven te werken. Helaas heeft een meerderheid van de politici laten zien liever te luisteren naar de lobby door de wet volledig uit te kleden."

Strijd tussen links en rechts

Volgens bronnen rond de Europese christendemocraten had er wel een akkoord gesloten kunnen worden door meer met de christendemocraten samen te werken. Volgens een bron staken de Groenen hier zelf een stokje voor.

Na een reeks aanpassingen op de nieuwe regels waren de christendemocraten, die de grootste politieke blok vormen in het Parlement, bereid in te stemmen. Die aanpassingen gingen de Groenen te ver.

"Verplichtingen voor boeren om alternatieven toe te passen werden vrijwillig. En het verbod om chemische pesticiden te gebruiken in gevoelige gebieden, zoals bij natuur of ziekenhuizen, werd sterk afgezwakt en volledig aan de lidstaten gelaten", zegt Eickhout.

Volgens bronnen rond het Parlement heeft het mogelijk ook niet geholpen dat Frans Timmermans vertrokken is uit Brussel om mee te doen aan de Nederlandse verkiezingen. De voormalig Eurocommissaris stond aan de wieg van de Green Deal. Een bron zegt tegen de NOS dat er bij de sociaaldemocraten geen eensgezindheid was. Mogelijk had Timmermans dat nog recht kunnen trekken, aldus de bron.

Onduidelijk hoe nu verder

Een voorstel om het Europees Parlement opnieuw te laten buigen over de pesticidenregels werd verworpen, waarmee het voorstel nu definitief van tafel is.

Het is onduidelijk hoe het nu verder moet de pesticidenregels. De Europese landbouwministers moeten hun standpunt nog bekendmaken en ook kan de Commissie het voorstel in zijn geheel terugtrekken.

Een ding lijkt zeker: de kans is zeer groot dat er pas knopen worden doorgehakt als er een nieuw Europees Parlement en nieuwe Commissie is geïnstalleerd na de Europese verkiezingen van volgend jaar.

Nu de verkiezingen voor het Europees Parlement naderen, hebben partijen steeds meer moeite om compromissen te sluiten. Zo kwamen de Europarlementariërs ook moeizaam tot een akkoord over de natuurherstelwet . Het is daarmee onzeker wat er uiteindelijk overblijft van de verduurzamingsplannen van de Europese Commissie.