Economie zwak en inflatie hoog: wat doe je dan met de rente?

• André Meinema

  Verslaggever economie

Gaan we de rente wel of niet verder verhogen? Een lastige vraag waar de Europese Centrale Bank (ECB) en centrale bankiers van de twintig eurolanden in Frankfurt al twee dagen over discussiëren.

Vanmiddag maakt de ECB bekend wat het wordt: blijft de rente 3,75 procent of wordt die met een kwart procentpunt verhoogd naar 4 procent?

Als de ECB kiest voor een rentestap opwaarts, schrijft de centrale bank geschiedenis. Een tiende renteverhoging op rij in iets meer dan een jaar tijd zou een unicum zijn. Niet eerder ging de rente zo snel zo omhoog. En dat allemaal in de strijd tegen de hardnekkige en ongekend hoge inflatie.

Er pleit van alles voor, maar ook van alles tegen weer een rentestap. Onder bankiers en economen zijn de meningen verdeeld en veranderen de gedachten regelmatig, onder het mom van voortschrijdend inzicht.

Een hoop drukte om een kwart procentpuntje, zou je denken, maar in de wereld van grote investeringen, kredieten, hypotheken en spaarrente maakt een renteverhoging veel uit.

Sommige partijen pleiten nu toch voor een nieuwe verhoging, maar dat zou dan de laatste moeten zijn. Andere experts geven de voorkeur aan nu een pas op de plaats maken met de rente, dus geen verhoging, en desnoods in oktober bij de volgende ECB-vergadering een stapje opwaarts, mocht dat nodig zijn.

Rentewapen

De vraag is of hogere rente werkt. Het rentewapen is bedoeld om de inflatie neer te sabelen, maar na negen renteverhogingen op rij is de economie nog altijd niet waar de ECB die wil hebben. De inflatie blijft hardnekkig te hoog. Het idee dat consumenten en bedrijven minder uitgeven bij een hogere rente, waarop de vraag en dus de prijzen (en de inflatie) dalen, lijkt niet meer op te gaan.

De inwerking en doorwerking van de rente op de inflatie kent een relatief lange remweg, tussen pompend remmen en stilstaan ligt al gauw meer dan jaar. Het duurt namelijk even voordat een hogere rente bij bedrijven en consumenten aankomt. Die rente bereikt ook niet iedereen tegelijkertijd. Ondertussen loopt de vraag naar leningen, kredieten en investeringen terug, zowel bij bedrijven als consumenten.

Daarbij zijn rentebesluiten onderhevig aan voortschrijdend inzicht en economische veranderingen. Immers, waar leiden al die voorbije renteverhogingen toe en wat doen ze met de economie en de inflatie?

De ECB houdt de vingers aan de pols en is gebrand op de nieuwste cijfers over productiviteit en prijzen. Maar men probeert ook vooruit te kijken en ramingen te maken van de ontwikkeling van de economische groei en de inflatie. Maar ramingen zijn inschattingen met de kennis van nu, geen harde of vaststaande feiten en dus veranderlijk.

In de weg staan

Vorige week publiceerde de Europese Commissie de zomerramingen voor de economie en de inflatie voor dit jaar en volgend jaar. Die ramingen verschillen allemaal van de lenteramingen van vier maanden eerder. De economie verzwakt verder in 2023 en 2024 en de inflatie stagneert, maar ligt nog altijd te ver boven de ECB-beleidsdoelstelling van een inflatie om en nabij de 2 procent. Twee signalen die een makkelijke rentekeuze in de weg staan.

Dat de inflatie de komende maanden daalt, is het gevolg van de vergelijking met vorig jaar, toen de inflatie extreem piekte.

"Ik zou de rente niet verhogen en even afwachten", zegt ING-hoofdeconoom Carsten Brzeski. "De economische conjunctuur verslechtert snel en de inflatie komt de komende maanden snel naar beneden. Maar ik heb niets te zeggen en daarom denk ik dat de ECB de rente wel gaat verhogen."

President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank, die ook aan tafel zit in Frankfurt, zei onlangs in een interview met persbureau Bloomberg dat het bij de ECB nog alle kanten op kan. "Onderschat niet de kans op een renteverhoging, maar een tiende verhoging is geen gelopen race."

Knot waarschuwt ook voor "te veel pessimisme" over de economie. Volgens hem is er meer sprake van zwakte dan van een recessie.