Steun én kritiek voor nieuwe klimaatmaatregel om aardgasverbruik af te remmen
Het kabinetsplan voor een nieuwe verbruiksgrens bij mogelijk 800 kuub aardgas, waaronder mensen minder belasting gaan betalen en erboven meer, kan rekenen op steun én kritiek. De klimaatmaatregel leidt ertoe dat mensen minder gas gaan gebruiken, zo wordt verwacht. Maar Milieu Centraal, de Vereniging Eigen Huis en organisaties voor energieloketten bij gemeenten vrezen dat mensen met de laagste inkomens in de problemen kunnen komen.
Hoe hoog de belasting boven en onder de 800 kuub gas precies wordt, is nog onbekend, zegt een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Wel is afgesproken dat met deze en andere belastingmaatregelen een reductie van 1,2 megaton aan CO2-uitstoot moet worden behaald. Het is één van in totaal 120 klimaatmaatregelen, die vorige week werden gepresenteerd. Het kabinet beslist er deze zomer over.
De organisaties vrezen dat de nieuwe maatregel mensen met energiearmoede extra treft, al wil het kabinet dat voorkomen. Een deel van hen woont in slecht geïsoleerde huizen en verbruikt veel gas. Ook ouderen zijn geregeld niet meer goed in staat om hun huis te verduurzamen. Milieu Centraal schat dat volgend jaar rond de twee miljoen huishoudens onder de 800 kuub uitkomen, afhankelijk van hoe koud het wordt. De rest zal meer aardgas nodig hebben.
Twee miljoen huishoudens
Het gasverbruik in woningen is in 2022 al fors gedaald, naar gemiddeld 1060 kuub. Huizen die al onder de 800 kuub zitten, zijn heel goed geïsoleerd, hebben een (hybride) warmtepomp of de bewoners zijn vaak weg.
De inzet van het kabinet is om elektriciteit aantrekkelijker te maken dan gas, zodat mensen daarop overstappen. De laatste jaren wordt daarom de gasbelasting al stapsgewijs verhoogd. Maar Milieu Centraal is bang dat als gas onder de 800 kuub goedkoper wordt, en de stroomprijs hetzelfde blijft, de financiële prikkel om te kiezen voor een elektrische warmtepomp kleiner wordt.
De maatregel vergt daarnaast in oudere huizen een forse investering, verwacht de Vereniging Eigen Huis. Eerst voor betere isolatie, waarna mensen als het ware richting de hybride warmtepomp worden geduwd, omdat je daarmee doorgaans onder de 800 kuub gas blijft. Sowieso wordt een hybride warmtepomp voor veel typen huizen vanaf 2026 verplicht, als de cv-ketel vervangen moet worden.
Geld in stenen
Veel mensen kunnen zo'n pomp en betere isolatie best betalen, stelt de VEH. Er is ook subsidie voor en de meeste huizenbezitters willen wel verduurzamen. Maar de zorg zit bij lage inkomens met tochtige huizen. VEH-woordvoerder Hans André de La Porte: "Wij proberen te strijden tegen het beeld dat mensen met een eigen huis altijd vermogend zijn. Het geld zit geregeld alleen in stenen en bestaat alleen op papier."
De interesse voor verduurzamen is de laatste tijd wel enorm toegenomen, zegt Sander Toering van Duurzaam Bouwloket, dat samenwerkt met 145 gemeenten voor hun energieloket. Woningeigenaren kunnen daar onafhankelijk advies krijgen. De vaakst gekozen en makkelijkste besparingsmaatregel is spouwmuurisolatie.
"We komen van alles tegen, ook afhankelijk van gedrag", zegt hij. "Vrijstaande woningen waarin duizend kuub aardgas wordt verstookt, en rijtjeshuizen waar het verbruik op 4000 kuub ligt." Als het gaat om de (hybride) warmtepomp, merken adviseurs veel misverstanden. "Mensen hebben het over de hoge aanschafprijs en geluidsoverlast. Maar tegenwoordig maken ze minder geluid. En we kunnen voorrekenen dat de aanschaf loont."
Renteloze lening
Stel dat iemand 300 euro per maand betaalt aan gas, dan gaat het over een periode van 15 jaar om 54.000 euro, een veelvoud van de aanschaf van een volledige warmtepomp, die zo'n 13.000 euro kost. Als je quitte wilt spelen, is er dus nog behoorlijk wat over voor het betalen van elektriciteit, de benodigde isolatie en andere radiatoren.
Mensen met een lagere inkomens kunnen hiervoor een renteloze lening krijgen bij het Warmtefonds. Maar sommigen hebben een aversie tegen lenen. Ook zijn er mensen aan wie alle duurzaamheidsplannen voorbij gaan, of die niet geloven dat het klimaatprobleem echt zo urgent is.
