April-meistakingen na 80 jaar herdacht; 'Hoop dat belang nu gaat doordringen'

Het is precies tachtig jaar geleden dat de april-meistakingen begonnen: de 'onderbelichte stakingen' in de Tweede Wereldoorlog. Ze zullen bij veel Nederlanders niet meteen een belletje doen rinkelen, maar historici zien de acties als een keerpunt in de Nederlandse houding tegenover de bezetter.

Voor het eerst worden die stakingen nu op landelijke schaal herdacht, in Hengelo, rondom het terrein van de Storkfabriek waar de staking tachtig jaar geleden begon. Ongeveer vijftig nabestaanden van 184 gedode slachtoffers komen bijeen.

"Er zijn altijd wel her en der herdenkingen geweest", zegt Hans Morssinkhof van de Stichting Landelijke Herdenking April-Meistakingen. Maar tot onderlinge verbinding kwam het nog niet.

Een van de redenen voor het gebrek aan aandacht voor de stakingen is dat niemand "het eigenaarschap van de stakingen heeft opgeëist", zegt Morssinkhof. De Februaristaking is daarom veel bekender geworden. "Dat komt onder meer omdat tijdens de oorlog, de communistische partij het eigenaarschap al had geclaimd."

Daarnaast was er in de oorlog het idee dat de stakingen mislukt waren. "Ze hadden niets concreets opgeleverd, in ieder geval niet iets dat toen zichtbaar was", zegt de historicus. "Ze werden met grof geweld neergeslagen, er vielen bijna 200 doden, en dat was het dan."

Maar de stakingen waren een keerpunt in de oorlog. Door de brute wijze waarop de bezetter de stakingen neersloeg, ontstond het besef dat met de Duitsers niet viel te onderhandelen. "Wie daarvoor nog enig vertrouwen in de Duitsers had, was dat nu kwijt", zegt Morssinkhof. De bezetter vermoordde namelijk niet alleen stakers, maar ook willekeurige burgers.

"Ik hoop vurig dat de herdenking zal leiden tot een vervolg, en dat er nog meer verhalen loskomen over de stakingen, want die moeten er zijn", zegt Morssinkhof. "En ik hoop dat het besef over het belang van die stakingen nu gaat doordringen, dat ze een plek krijgen in ons nationale collectieve geheugen."