Stikstoffonds op losse schroeven? Partijen komen met harde eisen

De plannen voor het fonds waarmee het kabinet het uitkopen en verduurzamen van boerenbedrijven wil regelen om de uitstoot van stikstof te verminderen en de natuur te herstellen, kunnen nog niet rekenen op voldoende politieke steun. Het resultaat van het Kamerdebat dat vandaag wordt gevoerd over het fonds van 24 miljard euro lijkt dan ook afhankelijk van de toezeggingen die het kabinet zal doen.

Het ziet ernaar uit dat het kabinet twee kanten op kan: toezeggingen aan ofwel linkse partijen als PvdA en GroenLinks ofwel aan de BBB. Die stellen uiteenlopende eisen op het gebied van natuur en garanties voor boeren.

Zo dreigen GroenLinks en PvdA de regeringsplannen niet te steunen als het kabinet niet met meer waarborgen voor de natuur komt. De partijen houden vast aan het jaartal 2030 voor het halen van doelen en eisen meer controle op de besteding van het fonds. De BBB van Caroline van der Plas wil juist van het jaar 2030 af en wil meer duidelijkheid en garanties voor boeren.

Het is dus de vraag naar welke kant het kabinet inhoudelijk gaat meebewegen. Tot nu toe staat het kabinet op het standpunt dat de wet die het fonds regelt los staat van de wet met reductiedoelen. In die wet staat nu 2035 als streefjaar, maar in het regeerakkoord werd afgesproken dat naar 2030 te wijzigen.

Dat de vier coalitiepartijen over dat laatste niet meer op één lijn zitten en het CDA het coalitieakkoord ergens de komende tijd wil openbreken, leidde twee weken geleden tot een motie van wantrouwen van bijna de voltallige oppositie tegen het kabinet. Over de middelen in het transitiefonds hadden de regeringspartijen tot nu toe geen onenigheid, waardoor het plan door de Tweede Kamer kan komen. Maar in de Eerste Kamer ligt dat anders: daar zullen de plannen straks sowieso steun nodig hebben van meer partijen, zoals GroenLinks en PvdA of de BBB.

Blanco cheque

GroenLinks-leider Klaver vindt dat het kabinet nu te weinig voorwaarden aan het fonds stelt en daarmee een blanco cheque geeft. "Als je miljarden uitgeeft moet je zorgen dat je aan het eind van de rit je doelen haalt: de natuur herstellen en de landbouw toekomstbestendig maken."

PvdA leider Kuiken ziet de natuur "achteruit hollen" en het bouwen van huizen zo goed als stilliggen. Ze vindt dat het kabinet de problemen niet langer voor zich uit kan schuiven en ziet het niet zitten om "lukraak 24 miljard uit te geven zonder goede bijbehorende plannen"

Wat BBB-leider Van der Plas betreft moet het kabinet ook veel duidelijker maken op welke plekken het geld terechtkomt. Ze wil meer duidelijkheid over de verdienmodellen van boeren in de toekomst. Ook moet helder worden hoeveel geld er naar innovatie kan. Zoals de plannen er nu liggen, kan de BBB ze niet steunen, zegt Van der Plas.

Volgens Klaver kan het kabinet niet meer blijven aanmodderen. "Ze zullen nu moeten kiezen, linksom of rechtsom."