Vliegmaatschappijen versus de staat: mag Schiphol krimpen?
Mag het kabinet voorschrijven dat het aantal vluchten op Schiphol vanaf eind dit jaar omlaaggaat? Over die vraag ging het vandaag in de rechtbank in Haarlem. KLM spande samen met andere luchtvaartmaatschappijen een kort geding aan tegen het kabinetsvoornemen om te krimpen. De bedrijven zijn ervan overtuigd dat zij minder geluid en CO2-uitstoot kunnen realiseren met behoud van het aantal vluchten en vinden dat er niet is gekeken naar alternatieven.
Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat kondigde in juni vorig jaar aan dat vanaf 1 november 2023 het aantal vluchten dat Schiphol maximaal mag uitvoeren omlaag moet. Het gaat om een krimp van 8 procent, van 500.000 naar 460.000 vliegbewegingen. Een jaar later moet daar weer 20.000 van af.
De luchtvaartmaatschappijen verenigden zich in een kort geding tegen de staat. KLM, goed voor 60 procent van alle vluchten op de luchthaven, trekt de kar. De overheid krijgt steun van de omwonenden van Schiphol. Daarom was er aan advocaten geen gebrek: een zaak met 29 advocaten kan volgens de rechtbankpresident zo in het Guinness Book of Records.
Dit besluit kan negatieve gevolgen hebben voor de luchtvaartmaatschappijen, maar de mogelijke nadelen voor hen wegen volgens de Staat niet op tegen de voordelen voor de maatschappij.
Wat zeggen de luchtvaartmaatschappijen?
De advocaat van KLM, ook namens Delta Airlines, Corendon, EasyJet en TUI, noemde het plan onzorgvuldig, ongerechtvaardigd en onrechtmatig.
Het voornaamste punt van de luchtvaartmaatschappijen is dat het besluit eenzijdig is opgelegd, wat niet mag. De belangen van verschillende betrokkenen moeten worden meegewogen en dat moet zelfs volgens Europese regels, stelde de advocaat.
Deze zogeheten balanced approach is een langdurige procedure met verschillende consultatierondes, waaruit maatregelen voor de midden- en lange termijn moeten rollen. Zijn die onvoldoende, dán pas mag er worden gedacht aan krimp, aldus de luchtvaartmaatschappijen.
Geen toekomstperspectief
Maar het verzet van KLM en anderen tegen deze krimp betekent volgens de eiser niet dat ze niet bereid zijn om bij te dragen aan oplossingen.
Voor investeringen in verduurzaming is toekomstperspectief nodig, stelt KLM. Want hoe kan KLM 10 miljard euro investeren in vliegtuigen die duurzamer zijn en minder overlast geven zonder toekomstperspectief te hebben, vroeg de advocaat zich af.
Volgens de advocaat zien ook KLM en de andere luchtvaarmaatschappijen de uitdagingen op het gebied van geluidsoverlast, CO2, stikstof, fijnstof, leefomgevingskwaliteit en duurzaamheid waar de overheid, de luchtvaartsector en de samenleving.
Wat zegt de Staat?
De capaciteitsreductie is volgens de landsadvocaat ook mogelijk zonder deze balanced approach-procedure. Voor het Luchthavenverkeersbesluit (LVB) uit 2008 is die procedure namelijk al gevolgd, waardoor het nu niet meer nodig zou zijn.
Het verlagen van het aantal vluchten is volgens de Staat noodzakelijk om de balans op de luchthaven en de omgeving te herstellen, daarbij is nadrukkelijk ook gekeken naar gezondheid en milieu.
Het belang van Schiphol en de luchtvaartmaatschappijen is daarbij volgens de landsadvocaat wel degelijk meegenomen. "440.000 vliegbewegingen is voldoende om de hubfunctie van Schiphol te borgen en te verzekeren dat Nederland goed verbonden zal blijven met de rest van de wereld."
'Geen eindeloze groei'
En ja, dit besluit kan negatieve gevolgen hebben voor de luchtvaartsector, stelt de Staat, maar de mogelijke nadelen wegen niet op tegen de voordelen voor de maatschappij. Daarbij verwacht de Staat dat de luchtvaartmaatschappijen hun misgelopen inkomsten kunnen doorberekenen aan de klant.
De landsadvocaat: "De maatschappijen reageren uit de gedachte dat er zoiets bestaat als eindeloze groei. Het blijft de Staat verbazen hoezeer maatschappijen tegen krimp zijn."
Schiphol en omwonenden
Ook Schiphol en omwonenden waren aanwezig in de zaal. Schiphol wilde vooral weten waar het aan toe is: half april moeten de maatschappijen hun plannen voor de winter indienen.
De omwonenden, verenigd in de stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV), stellen dat het uitvoeren van 500.000 vliegbewegingen sowieso al tegen de wet is. Het wettelijke maximum is volgens hun advocaten 400.000 vliegbewegingen.
De luchtvaartmaatschappijen tonen volgens RBV daarbij weinig respect voor de persoonlijke leefomgeving van de mensen die in de buurt van Schiphol wonen. Waar de luchtvaartmaatschappijen aanhaalden dat de geluidshinder de afgelopen jaren is afgenomen, stellen de omwonenden op basis van een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving dat het tegengestelde waar is.
Uiterlijk vrijdag 7 april volgt de uitspraak.
