Shoppen op tweedehandsplatforms duurzamer? Ja, 'maar niet als je het één keer aantrekt'
Razend populair is het: tweedehands kleren kopen en verkopen via een online platform als Vinted, Vestiaire Collective of The Next Closet. Maar hoe groter de platforms worden, hoe meer de kritiek aanzwelt. Zijn ze een duurzamer alternatief voor nieuwe kleren of wakkeren ze voornamelijk ons koopgedrag aan?
Vinted, vijftien jaar geleden opgericht in Litouwen en nu actief in achttien landen, heeft ruim 80 miljoen gebruikers. Een van hen is Daphne Jansen (28), die "een of twee keer per maand" op het platform shopt, met name omdat ze tweedehandskleding milieuvriendelijker acht. "Het is makkelijk en het aanbod is groot. Ik heb niet altijd tijd om naar kringloopwinkels of vintage zaakjes te gaan."
45 procent van de Nederlandse vrouwen koopt weleens tweedehandskleding, blijkt uit een onderzoek uit 2020 in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Van alle mode die wereldwijd verkocht wordt, is nu 3 tot 5 procent tweedehands, maar volgens de Amerikaanse adviesfirma Boston Consulting Group kan dat in de toekomst oplopen tot 40 procent. Met die wetenschap zijn ook retailers als Zalando, de Bijenkorf en Zeeman de laatste jaren begonnen met de verkoop van gebruikte kleding.
Onuitputtelijk aanbod
Maar op die explosief groeiende tweedehandsmarkt komt kritiek van deskundigen. De platforms zijn zo gebouwd dat gebruikers kunnen scrollen door het vrijwel onuitputtelijke - en vaak heel betaalbare - aanbod. En wie een kledingstuk zat is, verkoopt het moeiteloos weer door.
Het leidt tot impulsaankopen: volgens Vinted zelf "geeft een aanzienlijk aantal kopers aan vaak te winkelen voor modeartikelen zonder een directe praktische motivatie". Slechts in 39 van de 100 gevallen werd een item op Vinted gekocht om een afgeschreven kledingstuk te vervangen. "Ik doe zeker ook impulsaankopen", zegt Jansen. "Laatst kocht ik nog een spijkerbroek die niet bleek te passen."
"Het argument van dit soort bedrijven is 'als je bij ons koopt, kun je zoveel kopen als je wil, want je geeft kledingstukken een tweede leven en dat is duurzaam'", zegt onderzoeker Marije de Roos, tevens oprichter van bio-circulair modemerk Positive Fibers. "Maar dat is niet per se zo. Als je een jurkje koopt dat je maar naar één feestje aantrekt, is er niets duurzaams aan."
Ook het versturen van al die kleding van verkoper naar koper veroorzaakt nogal wat uitstoot. In het geval van Vinted gaan de pakketjes inmiddels door heel Europa en Noord-Amerika. Het bedrijf zegt het leveren aan afhaalpunten te willen stimuleren, wat minder uitstoot oplevert dan bezorging aan huis.
Vinted probeert de kritiek te pareren met een uitgebreid onderzoek naar de eigen klimaatimpact. In een vandaag gepubliceerd rapport staat dat een tweedehands aankoop op het platform duurzamer is dan het kopen van een nieuw kledingstuk. De aanschaf van een tweedehands artikel op Vinted levert gemiddeld 1,8 kilogram minder 'CO2e-uitstoot' (koolstofdioxide en andere broeikasgassen) op dan het kopen van een nieuw artikel. Ter vergelijking: de productie van een nieuw kledingstuk veroorzaakt gemiddeld zo'n 3 tot 10 kilo uitstoot.
Onderzoekers van Vaayu, een bedrijf dat software maakt om CO2-uitstoot te analyseren, bestudeerden voor het onderzoek een half miljard Vinted-aankopen en voerden een enquête uit onder 350.000 gebruikers van het platform. Op basis daarvan concluderen ze ook dat door het kopen en verkopen op Vinted (en daardoor het niet kopen van nieuwe kleding) in totaal 453 kiloton CO2e werd bespaard in 2021.
Overigens waren in totaal 2,4 miljoen gebruikers gevraagd de enquête in te vullen; de respons was met zo'n 11 procent mager en dat maakt het onderzoek mogelijk minder representatief.
In de berekening van de netto uitstoot van Vinted is niet meegenomen hoeveel Vinted-aankopen binnen afzienbare tijd opnieuw te koop worden aangeboden op het platform. En evenmin hoe vaak de gekochte tweedehandskledingstukken gedragen worden. Uit gegevens in het onderzoek blijkt dat mensen hun tweedehands vondsten minder aantrekken dan wat tijdens de levensduur van het kledingstuk verwacht mag worden. Ruim de helft van de kopers is van plan het tweedehands kledingstuk maximaal een of twee jaar te dragen.
"Nieuwe kleding wordt al laag gewaardeerd, met goedkope tweedehandskleding gaan we nog achtelozer om. Op Vinted staat vooral fast fashion van relatief slechte kwaliteit", zegt De Roos. "Je kunt het leven van zo'n kledingstuk wel iets verlengen als je tweedehands koopt of verkoopt, maar niet heel veel."
Vooral betaalbaarheid is belangrijk
Slechts 20 procent van de Vinted-gebruikers noemt in het onderzoek milieu- en sociale overwegingen als belangrijkste argument om op het platform te winkelen. Dat geldt ook voor Jansen. "Ik probeer alleen te kopen bij verkopers die in Nederland zitten, om het zo milieuvriendelijk mogelijk te houden." Tegelijk zegt bijna de helft van de gebruikers dat betaalbaarheid de belangrijkste reden is.
"Dat verbaast mij eigenlijk niet", zegt De Roos. "De slogan van Vinted is 'Draag je het niet? Verkoop het dan'. Ze zijn zo groot geworden omdat ze consumenten de optie bieden geld te verdienen met kleding die ze niet langer dragen. Niet omdat ze ons in staat stellen onze CO2-voetafdruk te verkleinen."
Doorgroeien
De Nederlandse topman van Vinted, Thomas Plantenga, zegt in een reactie op het rapport dat het bedrijf "mensen wil helpen om de waarde te zien van de artikelen die zij bezitten". "We gaan de lessen uit deze analyse gebruiken om onze leden te helpen hun gewoontes op het gebied van modeconsumptie te veranderen."
Tegelijkertijd wil het bedrijf hard blijven groeien, en zal het op een bepaald moment winstgevend moeten worden (in 2021 draaide de marktplaats volgens zakenblad Quote 118 miljoen euro verlies). Of Vinted dan een duurzamer alternatief blijft? Daar zal een nieuwe berekening op losgelaten moeten worden.
