Hoge uitgaven en een ingestorte huizenmarkt: deze Chinese stad dreigt failliet te gaan

• 

  Sjoerd den Daas

  correspondent China

Na jaren van strenge coronamaatregelen en teruglopende economische groei mikt China op economisch herstel. Tijdens de opening van het Volkscongres presenteerde afzwaaiend premier Li Keqiang dit weekend een groeidoelstelling van "rond de 5 procent".

In Hegang, in het noordoosten van het land, is goed te merken dat de Chinese economie het zwaar heeft. De stad staat voor veel meer steden die na de covidpandemie in geldnood verkeren.

Het is muisstil bij een van de oudste kolenmijnen van Hegang. Af en toe wordt de stilte onderbroken door een locomotief met een lange rij wagons die kolen komt ophalen. Hier en daar rijdt een truck. "Hoeveel ik verdien?", vraagt de chauffeur. "Dat zeg ik niet. Maar het is een goed salaris." Hij steekt een sigaret op en rijdt verder. Hij heeft nog werk.

Meneer Fan, die in de uitgestorven openluchtfitness zijn benen strekt, heeft dat niet. Ook hij werkte in de kolenindustrie. "Ik ben ermee gestopt", zegt hij. Het gaat slecht met de staatsgeleide mijnindustrie, decennialang verantwoordelijk voor de bulk van de inkomsten van Hegang. De mijnen raken leeg, het oude groeimodel werkt niet meer.

"Vroeger stonden hier overal huizen", vertelt een 75-jarige mevrouw, die bij de mijn woont. "Nu zijn er nog maar een paar buren over", wijst ze naar de berg met stenen. De meeste huizen gingen plat. "Ik wil niet weg, heb geen geld", zegt ze. In een poging de regio nieuw leven in te blazen, werden dorpsbewoners de afgelopen jaren naar de nieuwe stadskern overgeplaatst.

Wie een huisje had van 120 vierkante meter, kreeg daar twee appartementen voor terug. De vaste lasten die betaald moeten worden, de stadsverwarming, kan de vrouw niet opbrengen. Hier kan ze nog met sprokkelhout gratis de kachel opstoken.

Veel inwoners maakten wel gebruik van de regeling, weet vastgoedmakelaar Xiao Mo. "Mensen met een groter huisoppervlak hadden soms wel recht op drie appartementen."

Een groot deel daarvan is bewoond, weet hij ook. "Maar sommige worden verhuurd, andere gebruikt als hostel", zegt Xiao Mo. Tegen het vallen van de avond brandt bij de nieuwste appartementencomplexen in de binnenstad slechts achter een handvol ramen licht. "Tweeslaapkamerappartementen als deze zijn interessant voor mensen uit de stad, die hier tegen lagere prijzen vastgoed kunnen kopen", meent de makelaar.

Appartement voor 2700 euro

In het complex dat hij laat zien zijn de goedkoopste appartementen met een prijs van omgerekend 13.500 euro nog aan de dure kant. In Chinese media werd eerder gegrapt dat appartementen in Hegang voor de prijs van een Chinese kool van de hand gaan. "Je moet niet alles geloven wat in de krant staat", lacht hij. Goedkopere appartementen worden online evenwel voor zo'n 2700 euro aangeboden.

De overcapaciteit bleek de dolksteek voor de stad die al jarenlang worstelt om het huishoudboekje op orde te krijgen. In 2020, het laatste jaar waarvan cijfers beschikbaar zijn, harkte Hegang slechts 2,3 miljard renminbi (bijna 312 miljoen euro) binnen. Met 13,7 miljard lagen de uitgaven maar liefst zes keer hoger. Belastinginkomsten lopen terug. Lucratieve grondverkopen, een veelgebruikte manier om gaten op de begroting te vullen, zijn voorbij door de problemen op de huizenmarkt.

Wat de pijn verergerde: de rekening die lokale overheden kregen gepresenteerd voor de uitvoering van China's zero-covidbeleid, zoals PCR-testen en extra belastingkortingen om bedrijven te compenseren voor de lockdowns. Afgelopen jaar kromp de Chinese bevolking voor het eerst in zestig jaar tijd, de erfenis van de eenkindpolitiek. In de noordoostelijke provincies kromp de bevolking het meest, met 10 miljoen.

En dus kon Hegang zijn rekeningen niet meer betalen. In delen van Hegang ging de verwarming begin dit jaar tijdelijk uit. Ook moest de stad herstructureren: Peking heeft geen zin om te blijven bijspringen. Dat was voor het eerst, maar uniek is Hegang niet. Meerdere overheden zuchten onder een hevige schuldenlast. In de stad Shangqiu stopte het stadsvervoersbedrijf de bussen, op ander plekken werden ambtenarensalarissen niet uitbetaald.

Leven is goedkoper

Consumenten moeten de kar gaan trekken, was de boodschap van afzwaaiend premier Li Keqiang op zijn laatste Volkscongres. Drie jaar lang hadden Chinezen daar, door de draconische coronamaatregelen, nauwelijks de kans toe. "De afgelopen maanden gaat het al beter", zegt Xing Lan, die besloot een koffieshop te beginnen. "De stad is me dierbaar. We werken er hard aan om deze stad beter te maken."

Een nieuw groeiwonder is nog niet geboren, maar de inwoners van Hegang doen wat ze kunnen. Zij zijn optimistisch: af en toe is er nu zelfs file in de stad, zeggen ze. Bovendien is het leven er, door de ingestorte huizenmarkt, een stuk goedkoper. Mondjesmaat keren Hegangnezen terug naar hun geboortegrond.

"Ik ben afgelopen jaar teruggekomen", vertelt Wang Dan. Na haar studie verliet ze Hegang en werkte ze jarenlang in het welvarender Jiangsu, niet ver van Shanghai. 'Rozen zullen altijd bloeien', staat op de muur in de bakkerij, die ze eind vorig jaar begon. "De mensen zijn hier warm, een gevoel dat ik niet had in de grote stad", zegt ze. "Bovendien ligt het tempo hier een stuk lager dan daar."