Droogte dreigt nu al in Noord-Italië, spoedoverleg van regering

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

De beelden werden de afgelopen dagen door de Italiaanse media vaak gedeeld: toeristen die over de bodem van het Gardameer lopen. Ze lopen naar San Biagio, een eiland in het meer dat over het algemeen alleen bereikbaar is met de boot. Maar omdat het water nu 60 centimeter lager staat dan normaal, is het ook te voet via een zandbank te bereiken.

Het is leuk voor de foto's, maar verder vooral erg zorgwekkend. "Ik kan me niet herinneren dat het peil van het meer in februari ooit zo laag was", verzuchtte de burgemeester van Garda. De Italiaanse regering houdt vandaag een spoedoverleg over de droogte, die vooral in Noord-Italië voor het tweede jaar op rij verwoestende gevolgen dreigt te hebben.

Hoge temperaturen en weinig sneeuw

De Po-vlakte, het gebied in Noord-Italië rondom de rivier Po, werd vorig jaar al getroffen door de ergste droogte in zeventig jaar. Door een gebrek aan sneeuw vorige winter, gecombineerd met bovengemiddelde temperaturen en een tekort aan neerslag, stond de langste rivier van Italië maandenlang historisch laag. In vijf regio's werd de noodtoestand afgeroepen.

Omdat er ook deze winter weinig sneeuw is gevallen, zijn de vooruitzichten voor de komende maanden weinig hoopvol. "In de Alpen is er een sneeuwtekort van 50 procent, vergelijkbaar met vorig jaar", constateert klimatoloog Massimiliano Pasqui in de krant Corriere della Sera. Om het niveau van het Gardameer terug op peil te brengen, is volgens hem 500 millimeter regen nodig, het equivalent van vijftig regendagen.

De situatie van de Po-rivier is nog zorgwekkender, stelt de klimatoloog: "Het duurt zeker een jaar voordat die weer op peil is."

Opnieuw een extreem droge zomer zou economisch gezien een ramp zijn. 40 procent van het bruto binnenlands product van Italië is direct of indirect afhankelijk van het water van de Po. In het vruchtbare rivierbekken worden niet alleen gewassen als tarwe en rijst verbouwd, maar leven bijvoorbeeld ook de koeien die melk leveren voor Parmezaanse kaas en de varkens die worden verwerkt tot parmaham. Volgens landbouworganisatie Coldiretti kostte de droogte boeren vorig jaar meer dan drie miljard euro aan misgelopen inkomsten.

Niet alleen boeren, maar alle bewoners van het gebied hebben reden tot zorg. "Voor minstens 3,5 miljoen Italianen is drinkbaar water niet meer vanzelfsprekend", zei de voorzitter van het Italiaanse drinkwaterbedrijf vorige week. Volgens de organisatie woont tussen de 6 en 15 procent van de Italianen in gebieden die tegenwoordig zijn blootgesteld aan ernstige of extreme droogte.

Een derde punt van zorg is de energievoorziening in Noord-Italië. Langs de Po staan waterkrachtcentrales, waarvan enkele vorig jaar al een tijdlang gesloten moesten worden bij gebrek aan water. Heel Italië is voor 20 procent afhankelijk van waterkracht.

Nationaal commissaris

Met die zorgwekkende cijfers op tafel voert een deel van het Italiaanse kabinet vandaag spoedberaad. Premier Meloni wil een plan maken om op korte en middellange termijn met de droogte om te gaan. Een van de plannen is om een nationaal commissaris aan te stellen, die bevoegdheden zou krijgen in alle dossiers die met de droogte te maken hebben.

Dat is nodig omdat het ondanks de urgentie niet lukt om snel ingrijpende maatregelen te nemen. En dat terwijl er wel geld is. Van de 4 miljard die in het Italiaanse coronaherstelplan is uitgetrokken voor klimaatmaatregelen is nog maar 300 miljoen toegekend aan een project, zei minister Musumeci voor Civiele Bescherming.

Dat komt doordat de belangen van diverse regio's en sectoren sterk uiteenlopen, waardoor projecten vaak niet door alle belanghebbenden gesteund worden. "Het herstellen van jaren van stilstand in de watersector vraagt moedige en onmiddellijke beslissingen", stelde de minister.

Veel water lekt weg

Er wordt onder meer gewerkt aan plannen voor grote waterbassins rond de Po, waarin regen- en smeltwater kan worden opgeslagen. Ook is het Italiaanse drinkwaternet dringend aan vervanging toe: meer dan 30 procent van het water lekt nu weg voordat het de kraan bereikt.

Half december werd ook nog het Italiaanse plan voor Aanpassingen aan Klimaatverandering bijgewerkt, waarin 360 acties worden voorgesteld om in te grijpen tegen droogte, aardverschuivingen en overstromingen. Aan plannen dus geen gebrek. Maar bij gebrek aan tijd om ze uit te voeren, hopen de Italianen op de korte termijn vooral op een regenachtige lente.