Groot deel Italië in noodtoestand vanwege ergste droogte in 70 jaar

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

Google je plaatjes van de Po, de langste rivier van Italië, dan zie je een brede stroom met daaromheen een groene oase. Maar op dit moment staat de rivier, die zowat heel Noord-Italië van water moet voorzien, zo goed als droog. Ook de Arno, die door Florence stroomt, en de Tiber in Rome staan flink lager dan normaal.

De zwaarste droogte in zeventig jaar heeft enorme gevolgen voor de landbouw, voor burgers en voor de natuur. De regering heeft de aanvragen goedgekeurd van vijf regio's om de noodtoestand af te roepen: Emilia-Romagna, Friuli-Venezia Giulia, Lombardije, Piëmont en Veneto. Daardoor komen er meer mogelijkheden om maatregelen te nemen en gedupeerden te compenseren.

Po staat droog

De grootste zorgen zijn er over de droogte in de vallei rondom de Po, die van de Alpen in het westen naar Venetië in het oosten loopt. Omdat er afgelopen winter weinig sneeuw viel in de bergen, is de toevoer van smeltwater veel sneller opgedroogd dan normaal. Daarenboven heeft het in de lente weinig geregend. Het waterpeil van de Po is inmiddels 80 procent lager dan gebruikelijk aan het begin van de zomer.

Ongetwijfeld betekent dat een zware klap voor de Italiaanse economie. In de anders zo vruchtbare Povlakte wordt meer dan de helft van de Italiaanse landbouw bedreven, goed voor 40 procent van het bruto binnenlands product. Niet alleen gewassen als tarwe, rijst en mais zijn afhankelijk van de rivier, maar ook producten als parmaham en Parmezaanse kaas. In de delta van de Po wordt driekwart van de vongole-schelpen voor de Europese markt geoogst. Ook die groeien door de droogte minder snel.

Nu de regering de vraag om de noodtoestand heeft goedgekeurd, komt er geld vrij om boeren te compenseren voor hun verliezen. Volgens landbouworganisatie Coldiretti is dat nodig om meer dan 270.000 bedrijven te redden. De organisatie schat dat er nu al voor zo'n 3 miljard euro schade is.

Watergebruik beperkt

Niet alleen boeren; iedereen in Noord-Italië wordt geconfronteerd met de droogte. Meer dan honderd gemeenten in het noorden hebben al beperkingen opgelegd op het gebruik van drinkwater. Hoofdstad Rome besliste om de waterdruk te verlagen. Onder de noodtoestand kunnen regio's op nog grotere schaal maatregelen nemen.

Voor toeristen in de getroffen gebieden gelden vooralsnog geen specifieke beperkingen. Wel overwegen de regio's Lombardije, Piëmont, Veneto en Emilia-Romagna om water te rantsoeneren. Dat zou betekenen dat drinkwater alleen gebruikt mag worden voor essentiële activiteiten en bijvoorbeeld niet om zwembaden te vullen. Waterpretparken dicht bij de kust wordt geadviseerd gefilterd zeewater te gebruiken. Andere moeten mogelijk de deuren sluiten.

Buitengewoon commissaris voor droogte

Naast het goedkeuren van de noodtoestand lanceert de regering ook een nationaal noodplan om de droogte het hoofd te bieden. "De ministerraad zal belangrijke en moedige beslissingen nemen", kondigde minister van regiozaken Mariastella Gelmini van tevoren al aan. Zo komt er een 'buitengewoon commissaris voor de droogte'. Die wordt aangesteld tot 2024 om ervoor te zorgen dat het land beter voorbereid is op crises in de toekomst.

De commissaris moet niet alleen het waterverbruik in Italië beperken, maar ook het waternet efficiënter maken. Landelijk wordt op dit moment slechts 10 procent van de neerslag opgeslagen en ingezet in droge periodes. Omdat het waternet op veel plekken oud is, lekt meer dan 30 procent van het beschikbare drinkwater weg voordat het de kraan bereikt. De regering trekt 1,38 miljard uit om dat probleem aan te pakken.

Voor de huidige crisis komen die maatregelen te laat. In de komende maanden wordt niet verwacht dat er voldoende neerslag valt om het tij te keren.