Tsjetsjeense lhbti'er uit Nederland opgepakt in Moskou, 'moet naar front'
Lhbti-organisaties maken zich grote zorgen over de arrestatie van een Tsjetsjeense homoseksuele man, die sinds 2018 in Nederland verblijft. De 28-jarige Idris Arsamikov was teruggekeerd naar de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië om de uitvaart van zijn vader bij te wonen, en werd daar herhaaldelijk opgepakt. Woensdag werd hij opnieuw opgepakt in Moskou toen hij het land probeerde te verlaten.
Sindsdien is er geen contact meer met Arsamikov, zegt Ljoesi Sjtein van de Russische lhbti-organisatie SK SOS. Volgens Arsamikovs advocaat wordt hij overgebracht naar Tsjetsjenië. Zijn lot is onzeker door de harde repressie van lhbti'ers in Tsjetsjenië, een Russische deelrepubliek in de Kaukasus, waar de lokale leider Ramzan Kadyrov als zetbaas van Moskou met ijzeren vuist regeert.
Vanavond verscheen een 'spijtvideo' van Arsamikov, waarin hij zegt dat zijn rechten worden gerespecteerd en hij tegenspreekt dat hij homo is. Ook zegt hij binnenkort naar het front in Oekraïne te gaan. De video is duidelijk onder dwang opgenomen, stelt Sjtein op basis van zijn woordkeuze en manier van praten. "Zulke video's zijn een gangbare methode van de Tsjetsjeense autoriteiten."
Geen verblijfsstatus
Arsamikov werd in 2017 gearresteerd, ten tijde van een gerichte klopjacht op homoseksuele mannen in Tsjetsjenië. Hij werd gemarteld en 'bekende' uiteindelijk dat hij homo is. Na vrijlating sloeg Arsamikov op vlucht naar Nederland, waar hij politiek asiel heeft gekregen. Maar vorig jaar is hij zijn tijdelijke verblijfsstatus verloren vanwege de terugkeer naar Tsjetsjenië: de Nederlandse asielregels schrijven voor dat iemand zijn verblijfsstatus verliest als hij terugkeert naar zijn land van herkomst.
Beelden van de arrestatie verschenen gisteren online:
Volgens hulporganisatie SK SOS komt het regelmatig voor dat gevluchte Tsjetsjenen terugkeren voor begrafenissen van naaste familieleden. Zij benadrukken dat het riskant is, maar dat familie zeer belangrijk is voor mensen in de noordelijke Kaukasus.
"Het is een uitzonderlijk moeilijke keuze die Arsamikov moest maken: de uitvaart van je vader missen of het risico van gemarteld worden opzoeken", zegt een woordvoerder van COC Nederland, een van de belangenorganisaties die zich inzetten voor het lot van Arsamikov. Ook Amnesty International en LGBT Asylum Support hebben alarm geslagen.
Arsamikov is sinds zijn terugkeer naar Tsjetsjenië al drie keer aangehouden en gemarteld. Volgens zijn advocaat en SK SOS staat het vast dat hij is opgepakt vanwege zijn geaardheid, al zou de politie hem formeel hebben aangehouden vanwege een fraudezaak die zou zijn gepleegd terwijl hij niet eens in het land was.
Heksenjacht
In de afgelopen jaren zijn honderden lhbti'ers in Tsjetsjenië opgepakt en gemarteld. Velen sterven in gevangenschap of raken vermist. Daders van mishandeling of het doden van lhbti'ers blijven vaak onbestraft. Volgens autocraat Kadyrov bestaat homoseksualiteit niet in Tsjetsjenië. Wie wel uit de kast komt, moet in zijn ogen door de eigen familie moeten worden vermoord.
Opgepakte lhbti'ers worden door middel van marteling gedwongen hun kennissenkring te openbaren. Op die manier kan de heksenjacht worden voortgezet en kunnen meer lhbti'ers worden opgepakt. Dat leidt tot sterke angstgevoelens bij andere Tsjetsjeense lhbti-vluchtelingen in Nederland, vertellen betrokkenen.
Hoekstra bezorgd
De Nederlandse belangenorganisaties hopen dat de Nederlandse regering zich zal inspannen voor de vrijlating. Maar de opties daarvoor zijn beperkt, zeker sinds Russische invasie van Oekraïne. Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken roept Rusland via Twitter op de veiligheid van Arsamikov te waarborgen.
Sjtein, die ook lid is van de geruchtmakende punkrockband Pussy Riot, acht de kans groot dat de Tsjetsjeen daadwerkelijk naar het front in Oekraïne wordt gestuurd. "Er worden voortdurend gevangenen, oppositiefiguren en lhbti'ers voor straf naar de oorlog gestuurd." Zij hoopt dat Arsamikovs leven kan worden gered door veel aandacht te genereren voor zijn zaak. "Publiciteit kan zijn leven redden."
