Importverbod op Russische diesel dwingt kabinet tot crisisplan

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Vanaf aanstaande zondag mag er geen druppel Russische diesel meer de Europese Unie in. Dat importverbod lijkt op dit moment nog niet voor grote tekorten te zorgen, maar de overheid bereidt zich al wel voor op een scenario waarin dat wel het geval is.

De ministerraad heeft daarom vandaag het Landelijk Crisisplan Olie vastgesteld. In het ergste geval wijst de overheid sectoren aan die in ieder geval van diesel voorzien moeten worden. Hiervoor kan besloten worden tot een gedeeltelijke noodtoestand.

Rantsoenering

Dat is het geval als er rantsoenering plaatsvindt en er sprake is van 'dwingende distributiemaatregelen'. Welke bedrijven precies voorrang krijgen, is nog niet bekend. Wel is er een eerste, geheime inventarisatie gemaakt.

In ieder geval moeten hulpdiensten zoals ambulances, brandweer en politie genoeg brandstof hebben. Verder is het nodig dat de bevoorrading van supermarkten doorgaat en dat uitvaartbedrijven hun werk kunnen blijven doen. Als een tekort langer dan drie maanden duurt, kan Nederland een exportverbod afkondigen.

Minister Jetten (Klimaat en Energie) heeft inmiddels een reservevoorraad diesel laten aanleggen waarmee Nederland negentig dagen vooruit moet kunnen, mocht er een dieseltekort ontstaan.

Wat doet dieselprijs?

Voorlopig is van een tekort nog geen sprake. Sterker: ook private partijen hebben inmiddels flinke voorraden aan laten leggen, vooruitlopend op het importverbod. Er is dus flink gehamsterd. Het ministerie ziet dat er twee tot drie keer zoveel diesel is geïmporteerd als normaal.

Tegelijk durft niemand een voorspelling te doen als het gaat om de prijs van diesel. Eind vorig jaar was diesel een flinke periode duurder dan benzine en lag de prijs van een liter diesel ruim boven de twee euro. Op dit moment ligt de prijs van een liter diesel weer onder de twee euro en is die ook lager dan van een liter benzine.

Het ligt voor de hand dat de prijs van diesel in Europa weer omhooggaat. Al zal dat niet direct maandag gebeuren, zegt Lucia van Geuns van het Haags Centrum voor Strategische Studies. "De aanvoer van Russische diesel moet vervangen worden door diesel uit andere delen van de wereld", zo legt ze uit. "Dat gebeurt met schepen die kleiner zijn dan de tankers die ruwe olie vervoeren. Die kleinere tankers moeten grotere afstanden gaan afleggen en dat werkt kostenverhogend."

Afhankelijkheid

Europa verbruikt meer diesel dan het produceert en de import kwam vooral uit Rusland. Met name centraal Europa is afhankelijk van Russische diesel.

Nederland zal niet zo snel in de problemen komen, denkt Erik Klooster van Vemobin, de branchevereniging van olieraffinaderijen. "Nederland maakt als een van de weinige landen in Europa veel meer diesel dan het verbruikt", zegt hij.

Dat komt door de grote raffinaderijen van onder meer Shell en BP in de Rotterdamse haven. Die raffinaderijen zijn met pijpleidingen verbonden met het Duitse Ruhrgebied en leveren diesel aan een groot deel van Europa.

Russisch luchtje

De komende maanden moet blijken of het handelaren lukt om de Russische diesel te vervangen door diesel uit andere delen van de wereld. "Dat komt dan waarschijnlijk uit Turkije, India en het Midden-Oosten", zegt Lucia van Geuns.

Het is overigens niet uitgesloten dat die diesel dan toch een Russisch luchtje heeft. Deze landen importeren Russische olie en raffineren de olie tot diesel, om het vervolgens weer te exporteren naar Europa. Ook kan Russische diesel gemengd worden met diesel uit andere landen. Die zogenoemde 'blend' mag wel geëxporteerd worden.