Paus Franciscus op 'vredesmissie' in Congo en Zuid-Sudan
Paus Franciscus is niet bang uitgevallen. Dat heeft hij met zijn reizen naar gevaarlijke gebieden in de wereld al vaker laten zien. Denk maar aan zijn bezoek aan Irak in 2021.
Dit keer kiest hij ervoor om twee landen in het Afrikaanse continent onder de aandacht van de wereld te brengen: de Democratische Republiek Congo (DRC) en Zuid-Sudan. Beide landen worden al jarenlang verscheurd door oorlog en geweld.
In februari 2021 werd in het oosten van de DRC de Italiaanse ambassadeur met zijn lijfwacht en chauffeur vermoord. En nog deze maand ontplofte een bom in een protestantse kerk, waarbij zeker tien mensen omkwamen. Die aanslag werd opgeëist door Islamitische Staat. In eerste instantie zou Franciscus ook naar dit gedeelte van het land reizen, maar uit veiligheidsoverwegingen is die etappe geschrapt. Hij zal tijdens zijn verblijf in de hoofdstad Kinshasa wel een ontmoeting hebben met slachtoffers van het geweld in Oost-Congo. Vanmiddag komt hij aan in Kinshasa.
In Kinshasa wordt nog volop schoongemaakt voor de komst van de paus:
Naar de uithoeken van de wereld
Sinds zijn verkiezing in 2013 richt Franciscus zich boven alles op die delen van de wereld die te maken hebben met armoede, oorlog en onrechtvaardigheid. Toen hij, net verkozen, op het balkon van de Sint-Pieter gekscherend opmerkte dat de "kardinalen bijna naar het eind van de wereld waren gegaan" om een nieuwe paus te vinden, konden weinigen raden dat juist die periferie van de wereld een belangrijk aandachtsveld van de nieuwe paus zou worden.
Franciscus maakt nauwelijks reizen in het Westen. Hij gaat bij voorkeur naar mensen die leven in de meest onzekere omstandigheden. Om steun en troost te brengen en aandacht te vragen voor degenen die lijden onder oorlogsgeweld, armoede, de gevolgen van klimaatverandering en de, volgens Franciscus, volledig doorgeslagen kapitalistische economie. Het levert hem in conservatieve hoek de titel van "communist" op, maar dat lijkt hem weinig te deren.
De groei van de Rooms-Katholieke Kerk
Het Afrikaanse continent neemt daarbij een bijzondere plaats in. In 2015 opende Franciscus het door hem ingelaste bijzondere Heilig Jaar van de Barmhartigheid niet in Rome, maar in de Centraal-Afrikaanse Republiek. Afrika is samen met Azië dan ook erg belangrijk voor de Rooms-Katholieke Kerk.
In het sterk geseculariseerde westen van de wereld neemt het aantal katholieken al jaren gestaag af. Maar in Afrika en Azië groeit de Kerk met miljoenen mensen per jaar. Afrika is niet meer de toekomst van de Kerk, maar eerder het bloeiende heden. De Democratische Republiek Congo is met 45 miljoen leden het meest katholieke land van Afrika.
Vredespaus
Zoals zijn voorgangers Benedictus XV en Pius XII, pausen tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, wil ook Franciscus graag de rol van vredespaus vervullen. Achter de schermen is de Vaticaanse diplomatie druk bezig in vele conflictgebieden. Soms met succes, zoals bij de toenadering tussen de VS en Cuba, soms zonder vorderingen te boeken, zoals bij de bemiddelingspogingen tussen Rusland en Oekraïne.
In Zuid-Sudan, de tweede etappe van Franciscus' reis, probeert het Vaticaan al jaren de strijdende partijen tot elkaar te brengen om een einde te maken aan de deels etnische conflicten.
Dat mondde in 2019 uit in een bezoek van president Salva Kiir en de toenmalige rebellenleider Riek Machar aan het Vaticaan. In 2018 hadden deze leiders na een jarenlange burgeroorlog een wankel vredesakkoord gesloten. Tijdens de ontmoeting smeekte paus Franciscus hun om een duurzame vrede en verbijsterde hen door totaal onverwacht hun schoenen te kussen.
Christelijke pelgrimstocht
Ondanks het vredesakkoord wordt Zuid-Sudan nog altijd geplaagd door oorlogsgeweld en voedselschaarste. In zekere zin is het bezoek van Franciscus aan het land een voortzetting van zijn pogingen om tot duurzame vrede en verzoening te komen.
Bij aankomst wordt hij opgewacht door de Anglicaanse aartsbisschop van Canterbury en de hoogste vertegenwoordiger van de protestantse Kerk van Schotland. Naar schatting is meer dan de helft van de inwoners van Zuid-Sudan christen, van wie de meesten katholiek. Maar er leven ook Anglicanen en leden van andere protestantse kerken.
Het is de eerste keer ooit dat drie christelijke leiders gezamenlijk een "pelgrimstocht voor vrede" ondernemen om op te roepen tot verzoening en vergeving. Een krachtig symbolisch gebaar waarvan wordt gehoopt dat het zal bijdragen tot een normalisering van de verhoudingen en een verbetering van de moeilijke situatie in Zuid-Sudan.
