Grote ontslagronde Oekraïne na corruptieschandalen: 'Instanties doen hun werk'

• Christiaan Paauwe

  Redacteur Buitenland

Het is de grootste ontslagronde in de regering-Zelensky sinds het begin van de Russische invasie, bijna een jaar geleden. Zeker vier viceministers, een plaatsvervangende stafchef en nog eens vijf regionale gouverneurs moesten vandaag het veld ruimen vanwege verschillende corruptieschandalen.

Een opmerkelijke ontwikkeling in een land dat in een existentiële oorlog met Rusland verwikkeld is. De Oekraïense president wil kennelijk een duidelijk signaal afgeven: corruptie wordt in geen enkele vorm meer getolereerd. Maar is het optreden genoeg om het vertrouwen van zowel zijn bevolking als de Europese Unie te behouden?

"Die schandalen op zichzelf zijn natuurlijk niet goed voor Oekraïne", zegt corruptieonderzoeker Olena Haloesjka. "Maar ik zie tot nu toe dat de regering er gezond mee omgaat." Verantwoordelijke bewindslieden moeten vertrekken en er worden meerdere onderzoeken gedaan, concludeert ze.

Onthullingen

De zaak kwam aan het rollen na onthullingen van een Oekraïense krant over het ministerie van Defensie. Uit documenten zou blijken dat voedsel voor het front het afgelopen jaar twee tot drie keer duurder werd ingekocht dan de supermarktprijs.

Het ministerie ontkent dat er geld is afgeroomd, maar viceminister Sjapovalov, die verantwoordelijk was voor de aankoop, legde wel zijn functie neer. Inmiddels doet het Oekraïense anticorruptie-agentschap Nabu onderzoek naar de kwestie.

Een paar dagen na die onthulling werd verder bekend dat de viceminister van Infrastructuur was opgepakt. Hij zou omgerekend zo'n 370.000 euro aan steekpenningen hebben aangenomen om mee te helpen bij de aankoop van generatoren. Kort na de arrestatie werd hij uit zijn functie gezet.

Volgens Vitaly Sjaboenin - een anticorruptie-activist die ook betrokken is bij het agentschap Nabu - laten de twee kwesties zien hoe het wel en niet moet. "Bij Defensie duurde het dagen voordat de verantwoordelijke werd gedwongen te vertrekken. Dat had dezelfde dag moeten gebeuren, dus daar zijn we niet blij mee", zegt hij tegen de NOS.

Toen Zelensky aan de macht kwam in 2019, was hij de zoveelste president die beloofde een einde te maken aan het grote corruptieprobleem in Oekraïne. Maar de jaren erna leek Zelensky bij meerdere corruptieschandalen binnen zijn regering een oogje toe te knijpen, wat hem op felle kritiek kwam te staan in Oekraïne.

Door de Russische invasie werd het voor Zelensky nog belangrijker om te laten zien dat zijn regering verantwoordelijk met geld omgaat. Oekraïne heeft het afgelopen jaar tientallen miljarden euro's steun gekregen - niet alleen voor noodhulp, maar ook om het begrotingstekort aan te vullen.

"We zien dat de anticorruptie-instanties die in het leven zijn geroepen met hulp van de EU, hun werk doen", zegt Sjaboenin. "Dus dat is goed nieuws." De Oekraïense hervormingen tegen corruptie zullen uiteindelijk ook bepalen of Oekraïne lid van de Europese Unie kan worden. Begin volgende maand komen delegaties van de EU naar Kiev om te praten over verdere steun voor het land.

Want ook in oorlogstijd - of juist in oorlogstijd - is de strijd tegen corruptie voor Oekraïeners een prioriteit. "Zelensky moet nu laten zien dat mensen verantwoordelijk worden gehouden", zegt onderzoeker Haloesjka. Dat zal volgens haar uiteindelijk bepalen of de president de moraal tijdens deze oorlog hoog kan houden. De moraal in de hele samenleving, maar zeker ook die van de militairen aan het front van wie mogelijk is gestolen.