Oekraïne krijgt mogelijk Patriot-luchtafweer, hoe verandert dat de oorlog?
Het lijkt erop dat de Verenigde Staten binnenkort Patriot-luchtafweersystemen naar Oekraïne gaan sturen. Regeringsbronnen zeggen tegen CNN dat enkel nog minister Austin van Defensie en president Biden hun handtekening onder het plan moeten zetten.
Deze week kan er al een officiële bekendmaking volgen. Oekraïne vraagt al maanden om de Patriot. Vijf vragen over het luchtverdedigingssysteem:
1. Wat is het Patriot-luchtafweersysteem en wat kan ermee?
Patriot is een systeem dat gemaakt is om raketten en vliegtuigen uit de lucht te schieten, tot op grote hoogte. "Dan moet je niet aan meters denken, maar aan kilometers", zegt oud-commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif.
"De Patriot wordt vaak gezien als het meest geavanceerde systeem, omdat het zo compleet is. Het kan bijvoorbeeld met zijn radar een heel goed luchtbeeld opbouwen. Dus het kan snel zien welke vliegtuigen er allemaal in de lucht zijn en of ze vriendelijk of vijandig zijn. Ook heeft het verschillende soorten raketten, die in staat zijn om hun doel op grote hoogte uit te schakelen. Veel andere luchtafweersystemen kunnen één van die dingen heel goed, maar niet alles tegelijk. Daar blinkt de Patriot in uit."
2. Wat komt er allemaal kijken bij de inzet van de Patriot?
Als de Patriot eenmaal operationeel is, is het een krachtig wapen, maar het duurt even voordat je zover bent, of zoals De Kruif zegt: het is geen computerspelletje waar je na een dag mee overweg kunt.
"Je hebt allerlei specialisten nodig voor het radarsysteem, de vuurleiding, de afvuurmechanismen. Je hebt slimme mensen nodig om de boel te onderhouden. Er is beveiliging op de grond voor nodig, net als brandstof en voedsel. En al die mensen moeten ook nog eens 24 uur per dag in ploegen werken. Daar zijn honderden mensen per ploeg voor nodig."
Het Ministerie van Defensie legt in dit filmpje uit welke mogelijkheden de Patriot heeft:
Daar gaat ook nog eens maanden training aan vooraf en het bedienen van de Patriot is een zeer intensieve operatie. Zo moet alles kloppen wat op je radar voorbijkomt en moet je weten wat er in beeld komt: is het vijandelijk of niet? Patriot-experts zijn daar constant mee bezig, zegt De Kruif.
"Je moet ook snel kunnen schakelen als er iets op je radar verschijnt. Je hebt heel kort de tijd, slechts enkele minuten, om op de knop te duwen, anders ben je te laat. Je moet direct kunnen pieken en heel snel onder moeilijke omstandigheden een besluit kunnen nemen, dat is cruciaal."
3. Waarom wil Oekraïne de Patriots inzetten?
President Zelensky vraagt het Westen al vanaf dag één om luchtverdediging. Die nood is de laatste tijd alleen maar toegenomen, zegt hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga. "Zeker vanaf het moment dat de aanvallen op de energievoorziening begonnen in oktober, merkte je dat het in zo'n groot land enorm moeilijk is om alle faciliteiten te verdedigen."
Volgens Osinga is de Patriot vanwege de ingewikkelde bediening niet zaligmakend, maar die kan voor Oekraïne wel een verschil maken. "Het systeem kan snelle doelen en doelen op lange afstand raken en die capaciteit had Oekraïne nog niet. Het is een belangrijke extra beschermingsschil voor de luchtverdediging."
4. Hoe gaat de inzet ervan de oorlog veranderen?
Oekraïne wil met behulp van de Patriot een geïntegreerd luchtafweernetwerk opzetten. Het wil met andere woorden alle gaten in het huidige net dichten waar nu nog Russische raketten doorheen komen, legt Osinga uit.
"Je belangrijkste schil in dat geïntegreerde netwerk is je Patriot, daarna heb je verschillende systemen met een minder groot bereik en tenslotte je luchtafweerkanonnen waarmee je de drones uit de lucht haalt. Uiteindelijk wil je al je kritische infrastructuur beschermen. Daarvoor moet je je systemen indelen in zones, zodat die overlappen en elk gaatje dichten."
Juist omdat de Patriot veel meer bereik heeft dan de huidige systemen in Oekraïne, is het zo'n belangrijk onderdeel van de luchtafweer, vult oud-commandant De Kruif aan. "Het is op zichzelf geen gamechanger, maar het is een extra laag die je aan je bescherming toevoegt."
Oekraïne kan er volgens Osinga ook voor kiezen om zo'n Patriot richting het front te sturen. "Dan kun je ook ver achter de frontlinie Russische luchtdoelen gaan bedreigen. Je zorgt er dan bovendien voor dat Rusland niet in de buurt van het front durft te vliegen, dus het heeft meerdere facetten."
NOSop3 maakte in oktober een explainer over hoe je een oorlog stopt. Bekijk hem hier:
5. De winter is al bezig, waarom krijgt Oekraïne de Patriots nu pas?
De noodzaak van het leveren van Patriots is bij het Westen pas in oktober echt gaan leven, toen de aanvallen op de energievoorziening begonnen, stelt Osinga. "Het Westen ziet dat Rusland buitenproportioneel veel schade aanricht met die luchtaanvallen. Die zijn echt gericht op het terroriseren van de bevolking."
De Amerikanen waren er eerst op tegen omdat ze bang waren dat hun moderne technologie in Russische handen terecht zou kunnen komen. "Maar nu zeggen de Amerikanen in navolging van de NAVO dat Rusland Oekraïense burgers terroriseert. Dat heeft in de VS langzaam een kentering teweeg gebracht en ervoor gezorgd dat ze nu de Patriot toch gaan leveren."
Wanneer het systeem naar Oekraïne gaat en welke aantallen er geleverd zullen worden, is nog onduidelijk. Aangezien de training maanden duurt, is de kans groot dat de Patriot pas aan het eind van de winter of het begin van de lente kan worden ingezet. Tenzij Oekraïense troepen in alle stilte al een tijd worden voorbereid. "Maar dat weten we op dit moment niet", zegt Osinga. "Dat horen we later wel."
