Bij het imagineren van Van Gaal heeft iedereen baat: 'Je bereidt je hersenen voor'
Nu de WK-campagne van Oranje ten einde is, echoot één woord nog altijd na: imagineren, een van de stokpaardjes van Louis van Gaal. Dit is een wetenschappelijk onderbouwde techniek die al jarenlang wordt toegepast in de topsport.
Hoe kan het Nederlands elftal daar de volgende keer beter van profiteren? En hoe pas je die techniek in je eigen leven toe?
"Als je je kunt inbeelden dat je wereldkampioen wordt, dan kun je het ook op het veld bereiken", zei Van Gaal in Qatar. Hij heeft het over het trainen van de hersenen door imaginatie, oftewel de kunst van het hanteren van beelden.
Wetenschap
Zo toonde de gerenommeerde Franse neurowetenschapper Denis Le Bihan met MRI-scans aan hoe je hersenen geprikkeld worden door inbeelding. Kort gezegd: als je je mentaal een kat voorstelt, wordt de visuele cortex geactiveerd. Als je het woord 'woensdag' in je hoofd hoort, wordt de auditieve cortex geactiveerd. En als je je voorstelt dat je je vinger beweegt, wordt de motorische cortex geactiveerd.
Zo kun je je brein dus aanzetten, zonder fysiek in actie te komen. Topmusici oefenen daarom ook in hun hoofd muziekstukken, zonder ook maar een noot te spelen.
Daar kan zelfs je spierkracht door toenemen, blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse Cleveland Clinic. Proefpersonen moesten drie maanden lang levendig denken aan een spieroefening met hun vinger. Hun vingerspieren bleken daarna 30 procent sterker te zijn geworden.
'Imagineren' is een specifieke situatie zo gedetailleerd mogelijk voorstellen met al je zintuigen: je kunt het zien, ruiken, horen, voelen en proeven op zo'n levendige manier dat je hele wezen denkt dat het echt is.
"Het volledig doorleven van de situatie is essentieel", zegt Christine Beijnen, die veel werkt met visualisatietechnieken.
"Je moet het voor je zien alsof het nu gebeurt. Niet: ik wórd wereldkampioen. Maar: ik bén wereldkampioen. Alle sensaties daarbij voel je." Dat gaat heel ver, zegt ze. Je voelt hoe gelukkig je bent, je hoort het gejuich van het publiek, het geklik van fotografen. Zelfs hoe zwaar de beker is als je hem boven je hoofd houdt, voel je.
"Visualisatie is een trainingstool. Je bereidt je hersenen als het ware voor op een nieuwe ervaring, zodat alles in jou gericht is op de energie van een winnaar."
De kracht schuilt in de herhaling, zegt ze. Je zet een intentie en herhaalt die net zo vaak tot jij en de mensen om je heen die geloven. Daarom zei Van Gaal zo vaak en zo stellig in elk interview: we worden wereldkampioen.
Toegegeven, voor het Nederlands elftal als geheel werkte dit niet, maar voorbeelden van individuele topsporters die visualisatie met succes toepasten zijn er te over.
"Als ik de wereldbeker veldrijden niet had gevisualiseerd, had ik die nooit gewonnen", zegt Sanne van Paassen, peak performance coach en ex-profveldrijdster, stellig. Ze won die in het seizoen 2010/2011 en leert nu andere topsporters, zoals autocoureurs, de visualisatietechniek.
"Voor elke wedstrijd ging ik op de bank liggen, ogen dicht, en nam ik de hele route door alsof ik hem fietste. Ik stelde me lastige bochten voor, of een bepaalde afdaling, en dan voelde ik mijn ademhaling, ik voelde de wind langs mijn wangen trekken, ik voelde mijn spieren aanspannen als ik moest versnellen. De ervaring was echt in mijn hoofd, en mijn lichaam reageerde."
Echt en nep
Je hersenen kennen het verschil niet tussen wat echt en nep is, zegt ze. "Je traint dus net zo lang met visualisaties tot je een situatie volledig beheerst. Als je het dan in het echt moet doen, heb je je hersenen er al op voorbereid en weet je precies wat je moet doen onder hoge druk."
Hoe concreter je het maakt, hoe beter, zegt ze. Dat gold zeker voor Suzanne Schulting begin dit jaar.
De shorttrackster liet vlak voor de Olympische Spelen in Peking de tijd 1.26,5 in haar schoenen zetten. "Na de kwartfinale keek ik op het scorebord, waar 1.26,52 op stond. Holy shit, dacht ik toen, dit is letterlijk dezelfde tijd die ik op mijn schoenen heb", zei ze tegen schaatsen.nl. Schulting won goud op de 1.000 meter.
Een andere topsporter die bekendheid verwierf met visualiseren is Michael Phelps, de beste zwemmer aller tijden met 28 olympische medailles op zijn naam. Hij stelde zich met behulp van zijn coach Bob Bowman alles voor: het aantikken van de snelste tijd, maar ook dat zijn tegenstander sneller zou zijn. Op YouTube zijn er meerdere Phelps visualization video's te vinden.
Presteren onder hoge druk is stressvol, blijkt ook maar weer uit de gemiste penalty's van Virgil van Dijk en Steven Berghuis in de kwartfinale van vrijdag tegen Argentinië.
Van Gaal had er vooraf vertrouwen in en zei dat hij zijn spelers had gevraagd er het hele jaar op te trainen.
Hoe zou Beijnen zo'n penaltyreeks aanpakken met een individuele speler? "Ik zou elke stap van de penalty onder die hoge druk doorvoelen. Het gevoel van angst mag er zijn, want hoe meer je angst wegduwt, hoe meer angst er is. En dan zou ik proberen die angst om te zetten naar vertrouwen, naar de gewenste uitkomst."
Van Paassen vult aan: "Je neemt in je hoofd net zo lang penalty's tot je jezelf onder elke omstandigheid raak ziet schieten. Door je brein te trainen, train je je spiergeheugen. Als je er staat, weet je wat je moet doen."
Niet goed genoeg geïmagineerd?
Dat Nederland heeft verloren omdat spelers niet goed genoeg hebben geïmagineerd, is onzin, lacht visualisatiecoach Van Paassen. "Verlies is een optelsom, zeker met een team." Maar de weg naar winst begint er wel mee, zeggen beiden. En als je wil dat het werkt, moet je er veel tijd insteken.
Als je heel hard traint, kun je na een maand imagineren al resultaat boeken, zegt Van Paassen. Maar ze raadt aan er vooral vroeg mee te beginnen: "Het is een skill die je al bij de jeugd moet trainen."
Net zoals Phelps, die er al op z'n veertiende mee begon.
