Proces rond aanslagen op vliegveld en metro Brussel (2016) van start
In België begint vandaag het proces tegen tien mannen die terechtstaan voor de terroristische aanslagen in Brussel op 22 maart 2016. Bij twee explosies op Brussels Airport (luchthaven Zaventem) en een in de metro bij station Maalbeek in het centrum van de stad kwamen 32 mensen om het leven en vielen honderden gewonden. In België wordt gesproken van "het proces van de eeuw".
De mannen staan terecht voor het plegen van 32 moorden en 687 pogingen tot moord met een terroristisch motief. Ook worden ze beschuldigd van lidmaatschap van een terroristische organisatie. De verdachten riskeren een levenslange gevangenisstraf.
Vier vragen over deze zaak.
1. Wat gebeurde er op 22 maart 2016?
Drie terroristen bestelden op 21 maart 's avonds een taxi op hun schuiladres in de Brusselse wijk Schaarbeek voor de volgende ochtend. Ze gingen met grote tassen vol springstof naar de luchthaven. Daar brachten twee van de drie rond 08.00 uur explosieven tot ontploffing. De derde man, Mohamed Abrini, liet zijn tas op de luchthaven achter en ging ervandoor. Hij werd bekend als "de man met het hoedje", omdat hij zo op beelden van surveillancecamera's van de luchthaven staat.
"Ik zag mezelf geen mensen doden op die manier en ik zag me ook mezelf niet doden", zal hij later verklaren. Hij zei ook dat hun doelwit de incheckbalies voor vluchten naar de VS, Israël en Rusland waren. Op de luchthaven kwamen zestien mensen om het leven.
Twee anderen vertrokken 's ochtends vanaf een ander adres, om aanslagen te plegen op de metro. Een van hen liet explosieven ontploffen om 09.10 uur, vlak nadat de metro station Maalbeek had verlaten. Zestien mensen kwamen daarbij om het leven. De andere verdachte, Osama Krayem, bedacht zich op het laatste moment en gooide later zijn explosieven weg in de douche en het toilet van zijn safehouse.
Onderstaande terugblik op de aanslagen in 2016 bevat schokkende beelden:
2. Wie zijn de verdachten?
Tien mannen staan terecht. De meesten van hen waren geradicaliseerd en sloten zich in Syrië aan bij Islamitische Staat (IS). Een paar slaagden erin om in de vluchtelingenstroom in 2015 onopgemerkt terug te reizen naar Europa. Anderen werden daarbij geholpen door Salah Abdeslam, een van de hoofdverdachten.
Drie terroristen bliezen zichzelf op: de twee broers Khalid en Ibrahim el Bakraoui en Najim Laacharaoui. De broers regelden onderduikadressen en wapens. Oussama Atar was de leider van de groep terroristen. Hij zou in Syrië zijn omgekomen bij een aanval met een drone, maar dat is niet bewezen. Daarom wordt zijn zaak toch bij verstek behandeld.
De drie belangrijkste verdachten die in Brussel terechtstaan, zijn Mohamed Abrini, Osama Krayem en Salah Abdeslam. Tegen dit drietal is de zwaarste aanklacht ingediend: het plegen van 32 moorden en 687 pogingen tot moord met een terroristisch motief.
Alle tien verdachten staan terecht voor betrokkenheid bij de aanslagen en lidmaatschap van een terroristische organisatie. Sommigen verhuurden safehouses aan de terroristen, anderen leverden wapens of waren chauffeur.
Twee hoofdverdachten, Salah Abdeslam en Mohamed Abrini, waren ook betrokken bij de voorbereidingen voor de aanslagen in Parijs op 13 november 2015 en zijn daarvoor eerder dit jaar tot een levenslange celstraf veroordeeld. In Parijs kwamen 130 mensen om het leven in concertzaal Bataclan, voetbalstadion Stade de France en een aantal restaurants. Ook twee andere verdachten, Osama Krayem en Sofien Ayari, werden voor deze aanslagen veroordeeld, beiden kregen 30 jaar cel.
3. Waarom werden de aanslagen in Brussel gepleegd?
Eigenlijk was het de bedoeling om de aanslagen te plegen tijdens het EK voetbal in Frankrijk, later dat jaar. Dat blijkt uit gegevens op een laptop die in een Brusselse vuilnisbak werd gevonden. Maar op 18 maart werden Abdeslam en Ayari gearresteerd en publiceerden de media foto's van de broers Bakraoui. In de wetenschap dat arrestatie niet lang op zich zou laten wachten, besloten ze op 21 maart om de volgende dag toe te slaan.
4. Waarom begint het proces nu pas en hoelang duurt het?
De aanslagen werden ruim 6,5 jaar geleden gepleegd. Het onderzoek nam veel tijd in beslag, het dossier omvat tienduizenden pagina's met bewijsstukken, verklaringen, foto's en video's. Ook wilden de aanklagers uitsluiten dat het proces spaak zou lopen op procedurefouten en daarom werd alles minutieus uitgezocht.
Verder zijn enkele oude NAVO-gebouwen ingrijpend verbouwd om ze geschikt te maken voor zo'n grote rechtszaak. En zes van de tien verdachten stonden nog terecht in het proces in Parijs voor de aanslagen in november 2015. Dat proces moest eerst zijn afgerond.
De zaak komt voor het hof van assisen, een burgerjury die uit twaalf leden bestaat. Het wordt het langste proces dat ooit in België is gehouden. Volgens Belgische media kan de zaak zes maanden tot een jaar in beslag nemen.
