China krijgt toegang tot TikTok-data: moet je je daar zorgen over maken?
Vandaag voert de populaire app TikTok een belangrijke wijziging door in het privacybeleid. Hierdoor kunnen onder meer Chinese medewerkers toegang krijgen tot data van Europese gebruikers. Juristen zeggen tegen de NOS dat dit in strijd is de met Europese privacyregels. Antwoorden op vijf vragen over wat deze nieuwe regels betekenen.
Wat verandert er precies?
In TikToks regels staat voor het eerst concreet dat medewerkers van buiten de EU toegang kunnen krijgen tot data van Europese gebruikers. Het gaat om medewerkers in elf landen. Een van die landen is China, het thuisland van TikToks moederbedrijf ByteDance.
Al langer zijn er zorgen dat de Chinese overheid op deze manier aan gevoelige data van Europese burgers kan komen. Het betreft volgens TikTok "beperkte toegang op afstand".
Tot welke data kunnen medewerkers toegang krijgen?
Dat is onduidelijk. TikTok wil dit ondanks herhaaldelijke verzoeken van de NOS niet zeggen. In de privacyverklaring zelf wordt enkel verwezen naar een ander hoofdstuk in diezelfde verklaring, waarin uitgebreid wordt beschreven welke data het bedrijf allemaal verzamelt.
Het gaat dan bijvoorbeeld om informatie die je zelf deelt: de video's die je plaatst, evenals reacties of privégesprekken. Ook je gedrag wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Denk aan welke video's je kijkt, hoe vaak je iets kijkt, of je wel of niet op iemand reageert.
"De doelen die TikTok benoemt zijn heel breed, waardoor medewerkers eigenlijk alles wel met de data kunnen doen", zegt Mathieu Paapst, universitair docent IT en Privacyrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Bovendien: wat is de noodzaak dat medewerkers op een kantoor in China dit allemaal moeten kunnen? Daar kun je wel grote vraagtekens bij zetten."
Hij houdt er bovendien rekening mee dat medewerkers in China allang toegang hadden en dat het bedrijf via deze weg dat probeert te legitimeren. "In die zin is dit een soort reparatietruc. Als ze eerder nog geen toegang hadden, roept dat de vraag op waar nu opeens de noodzaak vandaan komt om dit wel te mogen doen."
TikTok zegt wel dat het voor landen als China aanvullende waarborgen heeft op technisch, contractueel en organisatorisch niveau. Welke dit zijn, wordt niet verder uitgelegd.
Wat kan China met mijn TikTok-data?
Het is niet altijd goed te zeggen hoe China die kan misbruiken, zegt Pieter Wolters, universitair hoofddocent burgerlijk recht aan de Radboud Universiteit. "Het is daarom ook goed mogelijk dat data die op het eerste gezicht onschuldig lijken, later toch van groot belang blijken te zijn."
Volgens Wolters kan die gebruikt worden om de Chinese propaganda richting het Westen verder te verfijnen of om profielen van mensen op te bouwen, door bijvoorbeeld de data te combineren met andere bronnen. "Het gebruik voor propaganda illustreert bovendien dat het delen van gegevens ook voor de maatschappij als geheel een risico kan vormen, zelfs als het risico voor individuele gebruikers beperkt is".
Omdat TikTok alles wat je doet registreert, kan het bedrijf een bijzonder goed beeld opbouwen van wie je bent. En er zo achter komen wat bijvoorbeeld je politieke voorkeuren zijn of je geaardheid. Het is wel zo dat voor de een de risico's groter zullen zijn, dan voor de ander.
China kan je gedrag ook gebruiken als chantagemiddel. "Stel: je bent een politicus van een conservatief-christelijke partij en op TikTok like je video's met schaarsgeklede vrouwen", zegt Wolters. "Als je je vervolgens kritisch uitlaat over China, kan de overheid hem met zijn gedrag confronteren en vragen om minder kritisch te zijn."
Waarom hebben medewerkers in deze landen toegang nodig?
Volgens TikTok is dit nodig om ervoor te zorgen dat de "ervaring op TikTok leuk en veilig is". Het bedrijf zegt informatie nodig kan zijn voor "belangrijke functies" zoals data-opslag, veiligheid, onderzoek, analyses, online betalen en bijvoorbeeld contentmoderatie.
Hoeveel medewerkers deze toegang hebben wil het bedrijf niet zeggen, wel stelt het bedrijf "continu" de reikwijdte van de toegang te beperken.
Verzamelen andere sociale media ook niet veel data?
Jazeker. De zorgen om privacy bij sociale media zijn ouder dan TikTok zelf. TikTok is dus ook lang niet het enige socialemediaplatform dat je als gebruiker kritisch zou moeten volgen, zeggen de deskundigen die de NOS sprak. Maar ook Instagram, Facebook of Twitter.
"Het feit dat TikTok zo vaag is, is niet uitzonderlijk", zegt Wolters van de Radboud Universiteit. "De meeste technologiebedrijven formuleren hun privacyverklaring vaag." Maar Amerika - waar veel andere sociale media vandaan komen - is nou eenmaal wel een heel ander land dan China, waar de mensenrechten zwaar onder druk staan.
Het privacybeleid van TikTok baart sommige jonge gebruikers best een beetje zorgen. Maar stoppen? Dat overwegen leerlingen van De Meergronden in Almere niet:
