Vaker fouten in kinderopvang door personeelstekort, 'dit gaat een keer mis'

• Francien Yntema

  Redacteur binnenland

• Anna Mees

  redacteur Online

Bedjes die niet goed worden afgesloten, kinderen die te lang in buitenbedjes in de zon liggen, niet hun eigen voeding krijgen of een keer geen melkfles. Het zijn voorbeelden van fouten die gemaakt worden in de kinderopvang. Toezichthouder GGD GHOR Nederland zegt dat personeelstekorten de kwaliteit en veiligheid van de kinderopvang onder druk zetten en trekt aan de bel in Den Haag.

Tijdens hun inspecties stellen toezichthouders van de GGD's vaker tekortkomingen vast die te maken hebben met de personeelskrapte. En dat levert volgens hen risico's op.

"We zien dat het in de meeste gevallen gewoon goed gaat, maar door de personeelstekorten zakken wel meer opvanglocaties door de ondergrens", zegt directeur Ton Coenen van GGD GHOR Nederland. De koepelorganisatie van de GGD's stuurde half november een brief waarin de zorgen geuit worden naar de ministeries van Sociale Zaken en Onderwijs.

Onervaren medewerkers

Of de tekortkomingen leiden tot schade bij kinderen, kan Coenen niet zeggen. "Maar de eisen waarop GGD's controleren hebben we niet voor niets opgesteld. Die moeten de veiligheid en gezondheid van de kinderen garanderen. Het risico dat er dingen misgaan, neemt toe." De sector leunt te zwaar op krachten die nog in opleiding zijn, ziet de koepel, zowel in de dagopvang, de buitenschoolse opvang (BSO) als de voorschoolse educatie (VE).

In het dagelijks werk ziet GGD-toezichthouder Jean-Peter Brizzi in Noord-Limburg het effect van de personeelstekorten: "Er wordt keihard gewerkt en meestal gaat het goed. Maar ik zie vaker problemen die ontstaan doordat medewerkers onervaren zijn of de kinderen niet goed kennen. Zo liggen kinderen in de zomer weleens te lang in buitenbedjes in de zon, of blijven ze langer in een slaapkamer achter omdat een invalkracht hen niet meteen mist. Ook al zijn het incidenten, het zijn serieus te nemen signalen."

Die signalen komen ook bij ouders terecht. "We horen in toenemende mate over incidenten", zegt voorzitter Gjalt Jellesma van de belangenvereniging voor ouders in de kinderopvang (Boink). "Van kinderen die op de BSO niet worden gemist terwijl ze naar huis zijn gegaan tot bedjes die niet goed worden afgesloten." Ook de Stichting voor Werkende Ouders ziet dat de kwaliteit onder druk staat.

Vanwege de vele invallers en wisselende bezetting komt het werk vooral op de schouders van de vaste krachten, die de kinderen kennen, ziet beroepsvereniging voor pedagogisch professionals Ppink.

"Ze krijgen het eigenlijk dagelijks niet voor elkaar dat er een hele hoge kwaliteit geboden wordt", zegt directeur Myrte van Gurp. Voorbeelden zijn kinderen die een verkeerde voeding of geen melkfles hebben gekregen. Of een kind dat niet naar bed is gebracht als dat moest, of veel later uit bed is gehaald als het al wakker was.

"Dit gaat een keer mis. Mensen uit onze achterban zijn bang dat er iets gebeurt dat misschien voorkomen had kunnen worden. Er is een hoog verzuim, mensen kunnen het niet aan of zeggen: 'ik weet niet of ik dit nog wil, ervoor verantwoordelijk zijn'."

Van Gurp zegt verder "ontzettend trots" te zijn op de over het algemeen hoge kwaliteit in de kinderopvang. "Juist daarom doet het zoveel pijn dat we nu niet kunnen waarmaken waar we zo hard naar streven: de beste kwaliteit leveren."

Groepen sluiten

De Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) maakt zich ook zorgen. De gebrekkige band tussen kind en medewerker die er op sommige plekken is, kan tot problemen leiden, zegt directeur Emmeline Bijlsma.

"Je moet kinderen kennen, zeker als ze zo jong zijn en nog niet goed kunnen vertellen wat er aan de hand is." Kinderopvanghouders staan volgens Bijlsma voor een "enorm dilemma". "Werken met invalkrachten en dus een concessie doen aan de kwaliteit, of de groep sluiten."

De Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) pleit voor extra alertheid. Voorzitter Loes Ypma wil in gesprek met de GGD, net als in coronatijd, toen de branche werkte met een "overmachtsplan". "Ook in het geval van personeelskrapte geldt: we blijven áltijd verantwoorde kinderopvang bieden want álle kinderen verdienen goede en veilige kinderopvang en anders moeten we helaas tijdelijk sluiten."

Minister van Sociale Zaken Van Gennip zegt in een reactie dat de veiligheid van kinderen altijd voorop moet staan. "Als je niet genoeg mensen hebt om voor de kinderen te zorgen, is het uiterste middel dat de crèche tijdelijk sluit totdat je weer genoeg mensen hebt. Dat vindt niemand fijn. En tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat er genoeg mensen in de kinderopvang willen en kunnen werken, daar zijn we ook heel hard mee bezig."