Vrouwen van Russische gemobiliseerde mannen komen in actie

• Paul Alexander

  redacteur Buitenland

"Ze hebben ons achtergelaten in de loopgraven zonder bevelhebber. We krijgen niet te eten of te drinken. We liggen onder constant artillerievuur, terwijl we alleen machinegeweren hebben en over nog maar 120 patronen beschikken. We wilden ons terugtrekken, weg van het front, maar onze eigen manschappen begonnen op ons te schieten."

Dat kregen Russische vrouwen uit de regio Koersk te horen van hun gemobiliseerde mannen in Oekraïne. Toen ook nog een deel van de eenheid met gewonden te voet terugging naar de militaire basis op de Russische grens, 150 kilometer verderop, besloten de vrouwen hun mannen te hulp te schieten.

"Het gebeurde spontaan," vertelt Irina (uit veiligheidsoverwegingen niet haar eigen naam) in een telefoongesprek met de NOS. Ze is één van de vrouwen uit de regio Koersk. "We vertrokken dezelfde avond naar de militaire basis in Valoejki, vlak voor de Oekraïense grens. Ze lieten ons daar twee etmalen wachten voordat we de commandant te spreken kregen. Die beloofde de mannen op te halen."

Dienen als kanonnenvoer

Al weken bereiken berichten over de hopeloze toestanden van de gemobiliseerden in de Russische loopgraven de buitenwereld. De manschappen zitten in de kou, houden zich schuil in de bossen met schaars en oud materieel, ondervoed en in versleten uniformen uit de Sovjettijd. Ze vechten met handwapens tegen tanks en raketten. Gemobiliseerden die weigeren verder te vechten worden in kelders opgesloten.

Er wordt zwaar gevochten in de regio Loegansk. Het aantal doden onder de gemobiliseerden is hoog. Zo vielen ten zuiden van Svatove volgens berichten onlangs rond de vijfhonderd doden.

"Ze dienen als kanonnenvoer," zeggen de vrouwen in filmpjes op sociale media. "Ze moeten de gaten opvullen in de voorste linies, terwijl de officieren en beroepsmilitairen rustig in de achterhoede afwachten tot de Oekraïense troepen uitgeput raken."

Filmpjes van acties

De vrouwen van de gemobiliseerden pikken het niet langer. Op allerlei manieren proberen ze de aandacht te vragen voor het lot van hun echtgenoten, zonen, vaders en broers, zoals met filmpjes van hun acties. In een video dringen vrouwen het provinciehuis van Voronezj binnen om van de gouverneur te eisen dat hun mannen worden weggehaald van het front.

Andere vrouwen richtten zich vanaf het centrale plein van Volgoda in een videoboodschap tot president Poetin zelf. Er zijn ook filmpjes van vrouwen bij militaire bases en in oorlogsgebied.

Vrouwen uit de Russische stad Toela doen een oproep voor medische hulp aan hun gemobiliseerde mannen aan het front

Er ging op sociale media ook een video rond van de groep uit de regio Koersk. Op een modderige parkeerplaats vertelt één van hen over het wangedrag van de commandant. Die maakte hun mannen na het verlaten van het front uit voor deserteurs, bond hun handen vast, brandmerkte hen met een kruis van verf en sloeg hard op ze in. Vervolgens dreigde de commandant hen weer terug naar de loopgraven te sturen.

Grootste zorg van de vrouwen: de mannen zijn volledig onvoorbereid op het slagveld. "Geef ze om te beginnen een goede training," aldus Irina. Ook haar eigen echtgenoot miste de trainingen op de militaire basis in Valoejki, omdat hij direct de loopgraven in moest.

"Het is ons er niet om te doen de mannen thuis te krijgen," zegt Irina. "Maar Poetin heeft gezegd dat gemobiliseerden zonder professionele militaire ervaring niet ingezet zouden worden aan het front. Dat is ook onze eis aan de legerleiding: haal onze mannen terug naar de tweede of derde verdedigingslinie. Zorg voor een goede uitrusting. Geef ze goed te eten en te drinken."

Inmiddels hebben sommige vrouwen hun mannen in de armen kunnen sluiten op de basis in Valoejki. Maar andere mannen van het legeronderdeel vechten nog in de regio Loegansk. Meer dan zeventig vrouwen zijn de grens overgetrokken naar Starobilsk, midden in oorlogsgebied. Ze dreigen te vertrekken naar het front als de commandant van het legerkamp geen actie onderneemt om hun mannen daar weg te halen.

Elk uur sneuvelt een man

Irina is onverrichter zake teruggekeerd, vertelt ze vanaf huis. Ook zij heeft haar man niet teruggezien. Zijn legereenheid was al vertrokken naar het front bij Cherson om daar de troepen te versterken.

Haar acties zijn dan ook nog niet ten einde. Deze week is ze met een groep vrouwen verhaal gaan halen op het ministerie van Defensie in Moskou. "Ze gaan helpen, alles komt goed, de mannen worden weggehaald van de frontlinie," meldde de dienstdoende functionaris.

Maar een andere aanwezige vrouw op het ministerie is er niet gerust op. "Ze beloofden de kwestie te onderzoeken en binnen een maand antwoord te geven," zegt ze op een lokale nieuwssite. "Zoveel tijd hebben we niet. Elk uur sneuvelt er wel een man of zoon van ons.