Opnieuw recordinflatie door hoge energieprijzen, maar discussie over meetmethode

De inflatie in Nederland heeft opnieuw een recordhoogte bereikt, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vanochtend. Sinds de Tweede Wereldoorlog was de inflatie niet eerder zo hoog als nu: 17,1 procent. De hoofdoorzaak daarvan is energie. De prijzen van energie inclusief brandstoffen lagen in september 114 procent hoger dan een jaar eerder.

Maar over de methode waarmee het CBS de energie-inflatie meet is wel discussie. Het CBS werkt aan een nieuwe methode om beter te meten wat mensen daadwerkelijk kwijt zijn aan energie.

Op dit moment meet het CBS namelijk de prijzen van nieuwe energiecontracten. Voor een nieuw contract betaal je op dit moment de hoofdprijs. De meeste huishoudens betalen echter minder, omdat ze lagere tarieven betalen die in het verleden zijn afgesloten.

In de nieuwe methode kijkt het statistiekbureau naar wat mensen daadwerkelijk betalen voor hun gas en stroom. Daarvoor heeft het statistiekbureau de hulp van energiemaatschappijen ingeschakeld. Die leveren data over wat consumenten daadwerkelijk betalen en daaruit blijkt dat de stijging van de energiekosten veel kleiner is dan waar het CBS nu mee rekent.

Die verandering vergt veel werk, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. "Het zijn heel grote aantallen gegevens en we moeten goed kijken of de data die we krijgen geschikt zijn."

Significant lager

Hoeveel lager de inflatie zou zijn volgens de nieuwe methode kan het CBS nog niet precies zeggen. De verandering is "significant", zegt Van Mulligen. Waarschijnlijk gaat het om enkele procentpunten lagere inflatie, gezien hoe groot het effect van hogere energieprijzen momenteel is op het inflatiecijfer.

Van gegoochel met cijfers is geen sprake, zegt Van Mulligen. "De huidige berekening is niet fout, maar we kijken of het beter kan. Voor een hele grote groep mensen sluit het gemiddelde cijfer niet aan op de werkelijke beleving. Wat wij publiceren is nooit 100 procent de waarheid voor elke Nederlander, maar je wil daar wel zo dicht mogelijk bij zitten. Als het zo veel afwijkt als nu, dan moeten we daar wel iets aan doen."

Gevolgen voor cao-onderhandelingen

Dat het cijfer in de toekomst anders wordt berekend, verandert niets aan wat mensen in hun dagelijks leven merken van hogere prijzen. Toch kan de nieuwe rekenmethode grote gevolgen hebben. Zo worden in cao-onderhandelingen de cijfers van het CBS gebruikt door vakbonden en werkgevers om loonsverhogingen af te spreken en ook voor het vaststellen van de huurprijzen wordt er doorgaans naar de inflatiecijfers gekeken.

De Nederlandse inflatie is een stuk hoger dan in veel andere eurolanden. Ongeveer de helft van die landen gebruikt momenteel dezelfde manier als het CBS om het effect van de hogere energieprijzen te meten. De andere helft gebruikt een andere manier. De Nederlandsche Bank ziet graag dat alle landen dezelfde methode gebruiken en juicht het toe dat er aan aanpassingen wordt gedacht.

Van Mulligen voelt de druk om de meetmethode aan te passen, maar hij waarschuwt dat de verandering niet snel komt, ook al is de rekenmethode aan het eind van het jaar mogelijk klaar. "Op z'n vroegst in de loop van volgend jaar of in januari van 2024 kunnen we deze methode gaan toepassen. Er is namelijk ook nog goedkeuring van het Europese statistiekbureau nodig, omdat inflatiecijfers internationaal vergelijkbaar moeten zijn."

Je voelt de inflatie duidelijk in je portemonnee, maar hoe moet je precies kijken naar de inflatiecijfers? Een korte uitleg.