'Ouders van niet-Nederlandse afkomst aanzienlijk vaker hard aangepakt bij toeslagenaffaire'
Mensen van buitenlandse afkomst kregen aanzienlijk vaker te maken met een hardere fraudeaanpak van de Belastingdienst dan personen van Nederlandse afkomst. Dat concludeert het College voor de Rechten van de Mens na analyse van alle aanvragers van kinderopvangtoeslag in de jaren 2014 en 2018, toen het toeslagenschandaal nog niet aan het licht gekomen was. Dat waren respectievelijk 500.000 en 650.000 ouders.
Zo kregen mensen met een buitenlandse afkomst in 2014 twee keer zo vaak geen automatische toekenning van hun toeslagen van de Belastingdienst als personen met een Nederlandse afkomst. Het label 'grove schuld' werd in dit jaar zelfs zeven keer zo vaak toegekend. In 2018 was dat vijf keer zo veel.
Door die kwalificatie konden deze mensen geen toegang krijgen tot schuldhulp of betalingsregelingen en kregen ze te maken met boetes en inbeslagnames.
Door het Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) werden ouders met een niet-Nederlandse afkomst zelfs zestien keer zo vaak geselecteerd. Het CAF was tot 2018 een speciaal fraudeteam van de Belastingdienst. Dat betekent dat er van elke 100 door het fraudeteam geselecteerde ouders er 94 een buitenlandse afkomst hadden en zes een Nederlandse.
Staatssecretaris Toeslagen Aukje de Vries erkent dat er in het verleden zaken niet goed zijn gegaan en noemt de bevinden van het onderzoek "een uitkomst die niemand wil". De Vries zegt dat er nu wel al stappen worden gezet om de cultuur en werkwijze bij de Belastingdienst te verbeteren.
Bewijslast omgedraaid
Eerder was al bekend dat processen bij de fiscus discriminerend elementen bevatten en heeft de staatssecretaris dit ook erkend. Door het nieuwe onderzoek is nu meer duidelijk over de effecten van het handelen van de Belastingdienst, namelijk hoeveel groter de kans was om getroffen te worden door een strengere aanpak als je een buitenlandse afkomst hebt.
Een van de gevolgen van deze resultaten is dat de bewijslast in individuele zaken wordt omgedraaid. Daardoor hoeven gedupeerden van de toeslagenaffaire bij het College niet meer aan te tonen dat er sprake was van discriminatie, maar moet de Belastingdienst bewijzen dat dit niet zo is.
'Meer zaken'
"Ik verwacht dat er hierdoor meer mensen een zaak zullen indienen bij het College", zegt advocaat Khadija Bozia, die veel gedupeerden heeft bijgestaan, van wie een paar zich ook bij het College hebben gemeld. Ook Jacobine Geel, voorzitter van het College, denkt dat meer mensen zich gaan melden.
"Wat de gevolgen gaan zijn van dit onderzoek hangt echter af van wat de overheid bereid is te doen", vervolgt Bozia. Ook hoopt ze dat de bewijslast bij meer stappen in het herstelproces voor de ouders wordt omgekeerd, bijvoorbeeld ook als ze moeten aantonen dat ze gedupeerd zijn, schade hebben geleden of dat hun kind door de het toeslagenschandaal uit huis is geplaatst.
'Nog geen compensatie'
Derya Selvi, een van de gedupeerden die een zaak hebben ingediend bij het College, zegt blij te zijn met de uitkomst van het onderzoek. "We vermoedden dit ergens al. Maar deze bevestiging en concrete cijfers zijn erg mooi."
Maar er zijn ook kritische geluiden. "Ik denk dat we nu echt genoeg onderzoeken hebben gehad, ze moeten ons gewoon recht doen", zegt Fikria Abarkan, die zich ook bij het College heeft gemeld. "Wij willen gewoon schikken en verdergaan met ons leven."
Ook Elise Duarte heeft een zaak lopen: "Dat het onderzoek gedaan is vind ik hoopvol. Maar veel gedupeerden zijn nog niet eens klaar met het hele compensatie traject."
