Vluchtelingenwerk in kort geding: 'Staat en COA talmen al een jaar'
Er is een "rechterlijke stok achter de deur" nodig om de asielcrisis te bedwingen. Dat zei Vluchtelingenwerk vandaag in het kort geding dat de organisatie had aangespannen tegen de Nederlandse Staat en asielopvangorganisatie COA. Volgens Vluchtelingenwerk wordt er "nu al een jaar getalmd" en moet de rechter ingrijpen om het kabinet aan de wettelijke richtlijnen te houden.
Met de rechtsgang wil de vluchtelingenorganisatie een "menswaardige" opvang van asielzoekers afdwingen die voldoet aan internationale normen. Vluchtelingenwerk eist onder meer dat asielzoekers in opvanglocaties voor 1 oktober een afsluitbare slaapkamer hebben en vrije toegang tot sanitaire voorzieningen.
Ook wil Vluchtelingenwerk dat de Staat en het COA alle asielzoekers in Nederland gelijk behandelen. Volgens de organisatie is bijvoorbeeld de kwaliteit van de opvangplekken voor Oekraïners nu hoger dan die voor andere vluchtelingen.
Kwetsbare asielzoekers
Tijdens het kort geding pleitte Vluchtelingenwerk er ook voor om per direct te stoppen met de opvang van kwetsbare asielzoekers in de noodopvang. Volgens de landsadvocaat is dat echter geen optie, omdat zo'n maatregel ertoe kan leiden dat die groep mensen helemaal niet wordt opgevangen.
De rechtbank doet uiterlijk op 6 oktober uitspraak in het kort geding, dat volgt op maandenlange problemen in met name het aanmeldcentrum in Ter Apel.
Eerder maakte NOS op 3 deze video over de situatie daar:
Nadat Vluchtelingenwerk de rechtsgang begin augustus had aangekondigd, is het kabinet met een plan gekomen om de asielcrisis te bedwingen. Zo is inmiddels een nieuwe tijdelijke opvanglocatie geopend in Zoutkamp, waar asielzoekers hun procedure in Ter Apel kunnen afwachten. Op andere plekken in het land zijn extra noodopvanglocaties opgetuigd.
Sneller handelen
Volgens Vluchtelingenwerk zijn deze maatregelen weliswaar een stap in de goede richting, maar bieden ze geen permanente oplossing voor de opvangproblemen.
"Het akkoord geeft geen garantie dat de crisis wordt opgelost op een manier die voldoet aan de wettelijke normen", zei de verdediging van de vluchtelingenorganisatie vandaag in de rechtbank. "Het is nog volstrekt onduidelijk wanneer we weer asielopvang hebben die aan die eisen voldoet."
Volgens Vluchtelingenwerk moet het kabinet veel sneller handelen. De organisatie noemt in dit verband de wet waar staatssecretaris Van der Burg aan werkt, die gemeenten medeverantwoordelijk moet maken voor het leveren van opvanglocaties voor asielzoekers. Van der Burg wil dat die wet op 1 januari 2023 ingaat, maar volgens Vluchtelingenwerk kan dat veel sneller.
"In de coronasituatie kon zoiets binnen enkele dagen", aldus de organisatie in de rechtbank. Volgens Vluchtelingenwerk is er voldoende leegstand in Nederland om op korte termijn tienduizenden opvangplekken te realiseren in gemeenten.
Opstartproblemen
De landsadvocaat zei tijdens het kort geding dat de overheid asielzoekers op dit moment niet de opvang kan bieden die ze zou moeten bieden. De staatssecretaris heeft de situatie al meerdere keren "schrijnend" genoemd, legde ze uit.
Maar volgens de advocaat is er geen "kaarsrechte weg" naar een oplossing op de korte termijn. Bovendien zijn er de afgelopen weken al meerdere maatregelen getroffen, benadrukte ze. Zo zijn er twee cruiseschepen onderweg naar Nederland met ruimte voor zeker duizend asielzoekers.
'Dik in orde'
Volgens de advocaat van de Nederlandse Staat is verder hard gewerkt aan het creëren van voldoende slaapplekken, hoewel dat op sommige plekken gepaard ging met "opstartproblemen", zoals weinig sanitair en eenzijdige maaltijden. Maar inmiddels is de situatie in de crisisnoodopvang "iets aangenamer", zei ze.
De advocaat zei dat de kwaliteit van de asielopvang weliswaar "niet overal op het gewenste niveau", maar over het algemeen "dik in orde" is. Voor de Staat heeft het prioriteit om mensen een dak boven het hoofd te bieden, en pas daarna te kijken naar het verbeteren van de eventuele onaangename situatie in de opvang.
Geen valse hoop
De door Vluchtelingenwerk opgeworpen vergelijking met de coronaspoedwet gaat niet op, vindt de landsadvocaat. "Die betrof verboden voor iedereen die betrekkelijk eenvoudig in de wet konden worden opgenomen." De wet waaraan nu wordt gewerkt, betreft een stelselwijziging, zegt ze. "Dat heeft heel wat voeten in aarde."
Om die reden kan het kabinet ook geen einddatum noemen waarop de problemen zijn opgelost, wat Vluchtelingenwerk graag wil. "De Staat en het COA zijn afhankelijk van derden, zoals de gemeenten op wiens grondgebied de locaties moeten worden gerealiseerd." Het stellen van een termijn zou wat dat betreft alleen maar "valse hoop" geven, aldus de Staat.
Ook het op korte termijn inzetten van leegstaande panden is niet zo eenvoudig als Vluchtelingenwerk denkt, stelde de landsadvocaat, onder meer omdat die gebouwen eerst "gereed en veilig" moeten zijn. "Leegstand betekent niet dat je er morgen meteen mensen in kan opvangen", zo vatte de advocaat samen.
