Waardoor internationaal treinreizen nog veel te wensen overlaat
Wie weleens een treinreis door Europa heeft gemaakt, weet dat het boeken daarvan een behoorlijke puzzel kan zijn. Reisinformatie is gefragmenteerd, ticketprijzen zijn vaak onduidelijk en overstappen is soms omslachtig.
Neem een reis vanuit Nederland naar Barcelona. De website van NS International geeft meerdere opties, waaronder eentje met een overstap in Parijs inclusief een stukje met de metro. En als je je keuze hebt gemaakt, is boeken via NS International geen optie. "Kies a.u.b. een andere verbinding", staat er vermeld. Boeken via de Spaanse spoorwegmaatschappij Renfe levert ook geen resultaat. Alleen via de Franse SNCF zijn tickets voor de route uiteindelijk te vinden.
Een van de problemen is dat er een samengevoegd ticketsysteem ontbreekt dat alle reismogelijkheden van A naar B laat zien. Ook de bezitter van een Interrailpas moet op veel trajecten alsnog een reservering doen of een toeslag betalen.
Europese bestuurders zijn op de hoogte van de problemen. In een rapport van de Gemeenschap van Europese Spoorweg- en Infrastructuurondernemingen (CER) stond eind vorig jaar dat "het boekingsproces van een internationale treinreis nog veel te wensen overlaat". Hoe komt het dat een treinreis boeken tussen verschillende landen anno 2022 nog zo omslachtig is?
Nationale markten
Daar zijn verschillende oorzaken voor, leert navraag bij experts. De belangrijkste: de marktposities die spoorwegmaatschappijen hebben. "Neem de Deutsche Bahn in Duitsland, TrenItalia in Italië en de NS in Nederland", zegt oud-Europarlementariër Wim van de Camp, die in 2021 de Nederlandse ambassadeur was voor het Europees Jaar van de spoorwegen. "Dat zijn allemaal voormalige staatsbedrijven die een monopolie hebben binnen de nationale grenzen."
Vanwege deze marktposities hebben de maatschappijen er geen belang bij om hun nationale spoorwegsystemen open te breken, legt Van de Camp uit. "Ook al wil de Europese Unie dat wel heel graag, zodat grensoverschrijdend treinverkeer beter mogelijk gemaakt kan worden. Maar dat lukt nog onvoldoende."
Dat is dan ook de oorzaak dat een reis van Amsterdam naar Barcelona niet via de Spaanse maatschappij Renfe te vinden is, en wel via de Franse SNCF. "De Franse treinen rijden in Spanje op bepaalde trajecten, en die concurreren dus met Renfe op prijs en kwaliteit", zegt Helmut Brall. Hij is de oprichter van treinreiswinkel.nl, dat onder de Engelse naam HappyRail het grootste reisbureau voor treinreizen in Europa is. "Daarom zie je de Franse routes niet altijd terug op de Spaanse spoorwegsite."
Data
Daar komt bij dat spoorwegmaatschappijen niet al hun data over routes, reisbestemmingen en tarieven vrijgeven, aldus Brall en Van de Camp. En de informatie die wél beschikbaar is, is onvolledig. "Soms is er bijvoorbeeld wel een verbinding zichtbaar, maar geen prijs", zegt Brall.
Daarom zijn er particuliere boekingssites die verschillende treintrajecten aan elkaar koppelen, zoals treinreiswinkel.nl. Ook de boekingssites Omio en Trainline hebben functies ontwikkeld die treinritten met elkaar verbinden. Toch is dat ook niet alles, aldus Brall. "Want vaak is het wel zo dat je van ons verschillende tickets ontvangt die de reis moeten afdekken."
NOS op 3 ging met de trein naar Berlijn, en zocht uit wat de voor- en nadelen zijn van het spoor ten opzichte van het vliegtuig:
Dat de markt zo gefragmenteerd is, merkte ook IT'er Michel Brinkhuis toen hij een treinreis wilde boeken. "Het vinden van treinkaartjes ging nog wel", zegt hij. "Maar een plek om prijzen op verschillende reisdagen met elkaar te vergelijken, zoals met vliegtickets op allerlei manieren kan, is er eigenlijk nog niet."
Daarom besloot hij een zoekmachine te bouwen die deze prijsvergelijkingen wel mogelijk maakt: locomocheap.nl. Op dit moment laat de site vooral de trajecten van NS International zien, zegt Brinkhuis. "Het liefst bouw ik dit nog uit met prijzen van andere maatschappijen, omdat ik heb gezien dat het op sommige dagen goedkoper is om via die maatschappijen tickets te boeken."
Europese plannen
Dat particulieren nu eigen initiatieven ontplooien, ziet ook de Europese Commissie. Het dagelijks bestuur van de EU erkent dan ook de problemen waar internationale treinreizigers tegenaan lopen. Daarom liggen er plannen om de monopolistische nationale spoorwegmarkten verder open te breken.
In een actieplan dat eind vorig jaar op tafel werd gelegd, staat onder meer dat het voor reizigers makkelijker moet worden om treintickets te vergelijken en te kopen. Dat moet "in één enkele transactie" kunnen, zo is het idee.
Voorwaarde daarvoor is dat de uitwisseling van gegevens tussen spoorwegmaatschappijen verbeterd wordt. Wanneer dit voor elkaar zal zijn, valt uit het document van de Commissie niet op te maken. Maar plannen van de CER laten zien dat de ambitie is om in 2025 een Europees gestandaardiseerd boekingsplatform te hebben waar reizigers terechtkunnen.
