Droogte houdt aan: hoe droog is het en wat merk je daarvan?

Het is al lange tijd warm en droog in Nederland. Vandaag werd bekend dat de wateraanvoer in de Nederlandse rivieren weer verder is gedaald. De aanvoer van de Rijn bij Lobith is afgenomen tot 780 kubieke meter per seconde en zal nog verder dalen naar 750 kuub, wat volgens Rijkswaterstaat "uitzonderlijk laag" is voor de zomerperiode.

Waar is het neerslagtekort het grootst en is er nog wel genoeg drinkwater? Vijf vragen en antwoorden over de droogte.

Hoe droog is het?

In de zomer heeft Nederland vaker te maken met droge periodes, doordat er dan meer water verdampt dan dat er neerslag valt. Maar momenteel staat 2022 volgens het KNMI wel in de top-5 van droogste jaren sinds het begin van de metingen in 1901. Het weerinstituut baseert zich op het zogeheten neerslagtekort: het verschil tussen verdamping en neerslag. Ook de lagere hoeveelheid aangevoerd water in de Rijn en Maas speelt mee.

Het neerslagtekort schommelt deze maand tot nu toe gemiddeld tussen ongeveer 220 en 245 millimeter, terwijl zo'n 120 millimeter normaal is voor begin augustus.

Alleen in 2018 en 1976 was het tekort in deze maand nog hoger, is te zien in deze grafiek:

Ook de komende periode wordt geen regen verwacht en de huidige droogte houdt voorlopig dus nog wel even aan. Deze week staan ons opnieuw hoge temperaturen te wachten: in grote delen van het land kan het meer dan 30 graden worden.

Waar is het momenteel het droogst?

In Zeeland, Zuid-Limburg en Oost-Gelderland is het neerslagtekort op dit moment het grootst. Vooral het westen van Zeeland moet het ontgelden: daar is het neerslagtekort opgelopen tot meer dan 300 millimeter. Volgens waterschap Scheldestromen is het aan de Zeeuwse kust momenteel droger dan in recordjaar 1976.

Zeeland is nu de droogste provincie van Nederland. Het waterschap en de boeren maken gebruik van nieuwe manieren om de droogte het hoofd te bieden:

Het Zeeuwse waterschap gebruikt sinds vorige week gezuiverd rioolwater om de sloten in de provincie aan te vullen. Daarmee probeert het waterschap schade door de droogte zo veel mogelijk te voorkomen, zoals inklinking van de veenlagen in de bodem. Normaal wordt het gezuiverde rioolwater afgevoerd naar zee, maar nu verspreidt het zich dus langzaam over de omgeving.

Wat merk je van de droogte?

Sinds vorige week geldt in Nederland een feitelijk watertekort: de vraag naar water is groter dan wat er binnenkomt in de vorm van regen of via de rivieren. Tot nu toe merken vooral mensen in de scheepvaart en landbouw dat er een tekort is. In sommige gebieden geldt bijvoorbeeld een sproeiverbod en sommige sluizen worden minder vaak gebruikt.

Verder roept de overheid iedereen op om zuinig te zijn met kraanwater. Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat vroeg burgers vorige week om goed na te denken of het echt nodig is om hun auto te wassen of hun opblaaszwembadje helemaal te vullen.

Hoe zit het met ons drinkwater?

Een week geleden benadrukten waterbedrijven, die een wettelijke leveringsplicht hebben, dat de drinkwatervoorziening vooralsnog niet in gevaar komt door de droogte. Die situatie is ongewijzigd, zegt een woordvoerder van Vitens, het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland. Ook Brabant Water ziet geen verschil met vorige week.

Wel blijft Vitens, dat water levert in onder andere Friesland, Gelderland, Overijssel, Utrecht en Flevoland, mensen oproepen om extra spaarzaam te zijn met water. "We zien dat die bewustwordingscampagne aanslaat", zegt een woordvoerder. "Het leeft echt onder de mensen."

Ook andere waterbedrijven blijven klanten aansporen om hun watergebruik te spreiden en zuiniger met water om te gaan. "Maar er is geen reden tot zorg", zegt een woordvoerder van Brabant Water. Een lagere waterdruk, minder water of een dunner straaltje uit de kraan: dat soort zaken is vooralsnog niet aan de orde.

Wat doet de droogte met de natuur?

Langs rivieren en in de natuur zijn de gevolgen van de droogte goed te zien. Zo zijn delen van rivieren, beken en poelen drooggevallen en kunnen bomen op hogere zandgronden niet meer met hun wortels bij het grondwater.

Gevreesd wordt dat de aanhoudende droogte onomkeerbare gevolgen heeft voor de natuur in Nederland, bijvoorbeeld in de vorm van verzilting in de kustgebieden of bodemdaling in veen- en kleigebieden. Verder waarschuwen waterbeheerders voor blauwalgen in natuurwater, bacteriën die welig tieren bij een combinatie van hoge temperaturen, veel zonlicht en een laag waterpeil.

Bioloog Arnold van Vliet en boswachter Joris Hellevoort vertellen dat de droogte op grote schaal sterfte veroorzaakt in onder meer heide en bosgebieden:

Tot slot verhoogt de aanhoudende droogte het risico op natuurbranden. Inmiddels geldt voor heel Nederland het natuurbrandrisico fase 2, wat betekent dat hulpdiensten, terreineigenaren en natuurbeheerders extra alert zijn op brand.