Veel plastic in Noordpoolgebied, 'alternatief voor aardolie-plastic hard nodig'
Wie denkt dat het Noordpoolgebied zo afgelegen en ongerept is dat er geen plastic in zee ligt, komt bedrogen uit. Ook op het koude en noordelijk gelegen Spitsbergen liggen strandjes er soms vol mee. Deelnemers aan de internationale SEES-expeditie, die gisteren eindigde, zagen en verzamelden flinke hoeveelheden plastic.
In veel Europese landen wordt 'beach-plastic' gemonitord, zegt zelfstandig plastic-onderzoeker Eelco Leemans, die samenwerkt met de Wageningen Universiteit. Ook op Spitsbergen is het belangrijk om te kijken hoeveel plastic er ligt, zegt hij. "We richten ons zoveel mogelijk op herkenbare producten. Als het lukt om de herkomst te achterhalen, kun je de bronnen ervan aanspreken." Zo wordt gezocht naar teksten of naar logo's van bedrijven of organisaties.
Veel plastic afval is herkenbaar. Een emmer, een afwasborstel, een speelgoedvliegtuigje, een stuk van een plastic krat, een ballon, een intacte jerrycan, plastic flessen van schoonmaakproducten en drogisterij-artikelen, van alles wordt tijdens de Spitsbergen-expeditie gevonden.
En er ligt nog veel meer, is te zien in deze video:
Als het plastic niet wordt opgeruimd, valt het uiteen in kleine stukjes: microplastics. Ook daar wordt actief naar gezocht op Spitsbergen. Jim Boonman van de VU in Amsterdam neemt watermonsters in een meer, om in een lab te onderzoeken. Want de deeltjes kunnen zo klein worden dat ze met het blote oog onzichtbaar zijn. "Plastic materiaal verdwijnt niet, het wordt alleen maar kleiner en kleiner en kleiner. En het hoopt zich op in ons milieu", zegt hij.
De microplastics worden op gletsjers en op het zee-ijs gevonden, en de vraag is volgens hem of het ook in meren en rivieren zit. "We vinden dit soort deeltjes op de meest afgelegen plekken op de wereld, terwijl daar nooit mensen komen. En dat baart me zorgen."
Gemiddeld 80 procent van het plastic afval in zee is van het land afkomstig. De overige twintig procent komt van schepen. "Maar hier in het Noordpoolgebied is die verhouding andersom", zegt Leemans. "Het overgrote deel komt hier van schepen, dus van de visserij, en toeristische- of vrachtschepen."
De deelnemers aan de expeditie, zowel wetenschappers als toeristen, kunnen meehelpen met zoeken. Ze verzamelen het plastic afval, dat soms alle kleuren van de regenboog heeft. Opvallend is dat het niet alleen in het water ligt. Ook bij een wandeling over een onafzienbare vlakte, wordt na verloop van tijd nog plastic op het land gevonden, zoals plastic flessen.
Het onderzoek is er dus op gericht om de vervuilers te vinden. Hoewel het al lang verboden om spullen overboord te gooien, gebeurt dat kennelijk toch. Daarom moet er meer gebeuren, zeggen de onderzoekers. Zo moeten vissers betere afvalbakken aan boord krijgen en moeten ze plastic afval zonder kosten kunnen afleveren in havens.
"Mensen zeggen vaak dat het geen zin heeft om het plastic op te rapen, omdat er een jaar later weer van alles ligt. Maar elke fles scheelt duizenden stukjes microplastics", zegt Leemans.
Olie
Plastic wordt nu nog doorgaans gemaakt van aardolie, en daar moet de wereld omwille van het klimaat vanaf. Dus wordt er ook veel onderzoek gedaan naar alternatieven. Bijvoorbeeld door Janneke Krooneman van de Rijksuniversiteit Groningen. Er bestaat al jaren bioplastic, maar niet alle vormen daarvan zijn ook goed afbreekbaar in de natuur, vertelt ze. En dat is wel belangrijk, als straks de hele wereld overschakelt op een ander soort plastic.
De bioplastics die zij onderzoekt, bestaan helemaal uit organisch materiaal. Ze wil weten of het ook onder koude omstandigheden wordt afgebroken, zoals in het Noordpoolgebied. Krooneman: "Ik denk dat het nog wel een poosje duurt, maar er wordt ontzettend veel onderzoek naar gedaan. En ik verwacht wel dat in de komende jaren heel grote stappen gezet kunnen worden."
Het organische bioplastic, in de vorm van een bekertje:
