'Laat leraren en zorgpersoneel meer uren werken'

Om ervoor te zorgen dat er in de toekomst genoeg leraren, zorgpersoneel en defensiepersoneel zijn, moet het kabinet op korte termijn stimuleren dat werkenden meer uren gaan maken. Dat adviseren werkgevers, werknemers en deskundigen verenigd in de Sociaal-Economische Raad (SER).

"Als we de publieke voorzieningen op peil willen houden, zullen we met zijn allen meer moeten werken", zegt econoom Bas ter Weel, kroonlid van de SER. Hij zegt dat het kabinet ervoor moet zorgen dat meer werken ook daadwerkelijk loont door de belastingen te verlagen. Daarnaast moeten er meer mogelijkheden voor kinderopvang komen.

"Het is altijd de afweging van mensen zelf hoeveel ze werken, maar we weten dat door te stimuleren en te prikkelen mensen bereid zijn meer te werken", aldus Ter Weel.

Grote ambities

Het kabinet wil deze zomer met een plan komen om de tekorten in de publieke sector aan te pakken. Vooruitlopend daarop komt de SER met een advies waarin wordt gewezen op de bijbehorende problemen van de tekorten.

Volgens de SER leidt bijvoorbeeld het tekort aan leraren tot teruglopende prestaties van kinderen in het onderwijs. Daarnaast wordt het voor de overheid lastig om grote ambities rond klimaat en woningbouw waar te maken als de tekorten aanhouden.

Om de problemen snel te verminderen, wordt vooral geadviseerd om meer mensen aan het werk te krijgen en degenen die al werken meer uren te laten werken.

Niet iedereen wíl meer werken. Sommige mensen kiezen er bewust voor om meer tijd thuis door te brengen. "Er is meer in het leven dan alleen maar werken":

Vooral leraren en zorgpersoneel werken relatief veel in deeltijd en sommigen zouden best meer willen werken, staat in het advies. "Vaak is contractuitbreiding geen onderwerp van gesprek, omdat het idee leeft dat de medewerker dan wel de werkgever dat niet wil."

Om mensen meer uren te laten werken moeten de mogelijkheden voor kinderopvang worden uitgebreid, al waarschuwt de SER dat de mogelijkheden beperkt zijn vanwege het gebrek aan personeel op de kinderopvang. De komende tien jaar zijn er in die sector 50.000 extra werknemers nodig.

Daarnaast wordt er gewezen op het onbenut arbeidspotentieel van 1,3 miljoen mensen in Nederland die meer uren willen werken of momenteel werkloos zijn. Ook zou het kabinet moeten proberen om meer gepensioneerden terug aan het werk te krijgen. "Deze groep vitale ouderen zal de komende jaren sterk in omvang toenemen."

Wisselende reacties brancheverenigingen

De Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang is blij met dit expliciete advies aan het kabinet. "Kinderopvang is een voorwaarde om het hoofd te bieden aan de uitdagingen op de gehele Nederlandse arbeidsmarkt, want iedere pedagogisch medewerker maakt het mogelijk dat zeven ouders werken."

De Brancheorganisatie Kinderopvang, de grootste brancheorganisatie, ziet het anders. "Kinderopvang wordt gezien als dé oplossing voor het probleem dat ouders, als er meer kinderopvang is, meer uren zouden gaan werken. Maar in de praktijk zit het niet alleen daarop vast. Als je de kinderopvang zo goed als gratis maakt, wil dat volgens onderzoeken van het CPB bovendien niet zeggen dat mensen dan meer gaan werken."

"In de kinderopvang is een groot personeelstekort. Dus is het bovendien zo dat pedagogisch medewerkers met kinderen, die meer uren willen gaan werken ook kinderopvang nodig hebben. En dat is het nu net, die handen zijn er niet."

Meer vaste contracten

Opvallend genoeg houdt het advies zich enigszins op de vlakte wat betreft arbeidsmigranten. De Europese Unie wil het makkelijker maken om migranten van buiten de EU aan te trekken. De SER schrijft dat migranten een oplossing kunnen zijn, maar wil voor vervolgadvies onderzoeken in welke sectoren ze ingezet kunnen worden. Wel wordt geadviseerd om statushouders sneller aan het werk te helpen.

De SER raadt aan op de lange termijn het werk in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs aantrekkelijker te maken, door onder meer de regeldruk te verminderen. Ook is het advies om meer met vaste contracten te werken en moet de overheid meer inzetten op diversiteit om als werkgever aantrekkelijker te worden.

De overheid zou verder moeten proberen om de mensen die al werken efficiënter in te zetten, door bijvoorbeeld digitalisering.