Lockdown trof mentale gezondheid jongeren, veel ouderen voelden zich juist goed

De laatste coronalockdown had grote gevolgen voor de mentale gezondheid van veel Nederlandse jongeren. Dat wordt bevestigd door nieuw gezamenlijk onderzoek van onder andere het RIVM en de GGD.

Voor het onderzoek kregen ruim 5000 jongeren onder meer de vraag of ze tussen december vorig jaar en februari van dit jaar er serieus aan dachten om een eind aan hun leven te maken. 22 procent gaf aan in die periode deze gedachte wel eens tot heel vaak te hebben gehad. 3 procent dacht er vaak aan, en 2 procent zeer vaak.

Naast de vragenlijsten maakten de onderzoekers ook gebruik van gegevens van een paar honderd huisartsen. In de huisartsenpraktijken zagen de onderzoekers in die periode vergeleken met dezelfde periode in 2019 een stijging van 37 procent van het aantal bezoeken in verband met suïcide. Daarbij gaat het om zelfdodingspogingen met en zonder fatale afloop, en ook om suïcidale gedachten.

Student Maren Porte maakte de podcast 'Mentale Thee' over mentale problemen bij jongeren:

"We zien het als een ernstig signaal", zegt onderzoeker Michel Dückers. "Zo'n studie als deze laat zien dat het met jongeren in de laatste meting gewoon niet zo goed ging. Er zitten veel psychische klachten, mentale problemen, eenzaamheid. Dat vinden we zorgelijk. Onderzoeken als deze benadrukken dat de risico's van een lockdown voor deze groep serieus zijn, en dat die echt moeten worden meegenomen als er opnieuw maatregelen overwogen worden. "

In deze periode ging het met volwassenen juist beter. Driekwart ervoer een (zeer) goede algemene gezondheid. De onderzoekers denken dat het voor volwassenen makkelijker is hun leven gewoon voort te zetten en het van minder belang is om contact te hebben met leeftijdsgenoten.

Het was de derde keer dat er in het kader van dat onderzoek een inventarisatie werd gedaan onder jongeren van gezondheidsproblemen die direct of indirect verband houden met corona. In de eerste twee rondes, in september/oktober en december vorig jaar, was het aantal jongeren dat aangaf serieus na te denken over het beëindigen van hun leven een stuk lager. Bij het eerste onderzoek ging het om 7,6 procent, bij het tweede om 8,5 procent.

Dückers beschouwt de laatste lockdown die in december inging, als oorzaak van de enorme toename. "Je ziet het ook in internationaal onderzoek: de periode dat je dit onderzoekt, is heel belangrijk. Dit onderzoek hebben we gedaan vlak voor kerst, toen er nieuwe maatregelen ingingen. Er was weinig perspectief, weinig contact met anderen. Dat zie je sterk terugkomen in de cijfers. Het eerste onderzoek was in september, vlak na de zomer. Als je het onderzoek nu zou doen, verwacht ik dat het aantal jonge mensen dat aan zelfmoord denkt ook veel lager zou zijn."

Verhoogd risico

Uit eerder onderzoek bleek al dat het aantal zelfmoorden onder jongeren tussen 20 en 30 in heel 2021 was toegenomen, met 15 procent. Die cijfers kwamen van de Commissie Actuele Nederlandse Suïcide Registratie (CANS). Die commissie is in 2020 opgericht om in kaart te brengen of de coronacrisis meer zelfmoorden tot gevolg zou hebben.

De CANS zei daarbij dat een zelfmoord zelden één oorzaak heeft, maar het gevolg van een opeenstapeling van factoren is. Het CBS was ook voorzichtig met interpretatie van de cijfers, omdat de statistieken elk jaar fluctueren.

Volgens het Netwerk GOR waren de jongeren met suïcidale gedachten vooral degenen die al eenzaam waren of andere problemen hadden met hun mentale gezondheid. Ook jongeren die directe gevolgen ondervonden van corona hadden vaker zelfmoordgedachten. Daarbij ging het bijvoorbeeld om jongeren die zelf in het ziekenhuis terechtkwamen vanwege een corona-infectie of jongeren die een dierbare verloren aan corona.