Nieuw-Zeelanders moeten plaatsmaken voor water door snelle stijging zeespiegel

• Meike Wijers

  Correspondent Australië en Nieuw-Zeeland

In delen van Nieuw-Zeeland stijgt de zeespiegel twee keer zo snel als verwacht. Dat blijkt uit nieuw, grootschalig onderzoek van de afgelopen vijf jaar waar tientallen lokale en internationale wetenschappers aan hebben meegewerkt. De twee grootste steden van het land, hoofdstad Wellington en Auckland, lopen het risico al in 2040 regelmatig te overstromen.

De onderzoekers van het door de overheid gefinancierde NZ SeaRise-project stellen dat de prognoses "behoorlijk angstaanjagend" zijn. Het onderzoeksprogramma heeft een interactieve kaart gemaakt waarop te zien is wat de verwachtingen en gevolgen zijn van de zeespiegelstijging.

Sommige gebieden zien in de komende vijftien tot achttien jaar al een stijging van wel 30 centimeter. Dat betekent dat overstromingen die normaal gesproken eens in de 100 jaar voorkomen straks jaarlijks voor kunnen komen en grote delen van het land blank kunnen zetten.

'Plaatsmaken voor het water'

Aanvankelijk dacht men nog tot 2060 de tijd te hebben om zich hierop voor te bereiden, maar de urgentie is een stuk hoger. De commissaris voor klimaatverandering in Nieuw-Zeeland, Rod Carr, zei tegen radiozender RNZ dat het onderzoek aantoont dat er per direct actie nodig is. "We moeten iedere beslissing over waar gebouwd wordt bekijken door de lens van klimaatverandering", zei hij.

Hij benadrukt dat Nieuw-Zeelanders plaats moeten maken voor het water. "We kunnen niet alle gebouwen en infrastructuur beschermen tegen het water, of repareren na overstromingen."

Hoe wordt klimaatverandering aangepakt? In deze video legt NOSop3 uit hoe in het verleden (01:00) het klimaat altijd al wel veranderde, maar in het heden (10:00) zorgelijk snel. En: hoe ziet de toekomst (20:30) eruit?

Zeespiegelstijging is wereldwijd een probleem, maar in Nieuw-Zeeland bijzonder nijpend. De eilanden liggen op tektonische platen. Deze verschuiven, waardoor het land jaarlijks zo'n 3 tot 4 millimeter dieper zakt.

Wereldwijd is de verwachting dat de zeespiegel in het jaar 2100 zo'n halve meter is gestegen. Maar doordat Nieuw-Zeeland tegelijkertijd zinkt, wordt het land dubbel zo hard geraakt. Hier is de zeespiegel over honderd jaar waarschijnlijk één meter hoger dan nu.

'Vertrekken onvermijdelijk'

Premier Ardern zei in een reactie op het rapport dat ze niet verwacht dat mensen meteen bepaalde gebieden moeten verlaten. "Er is een reeks andere mogelijkheden die we eerst willen proberen", zei ze.

Vorige week presenteerde haar regering een plan voor de aanpak van klimaatverandering. De bevolking is opgeroepen mee te denken over hoe ze zich moeten voorbereiden op overstromingen, bosbranden en droogtes. De komende maanden gaat de regering met bewoners, verzekeraars en lokale regeringen om de tafel zitten om het plan verder uit te werken.

Maar volgens klimaatcommissaris Carr is het verplaatsen van hele steden en dorpen onvermijdelijk. Bescherming van leefgebied door zeeweringen te bouwen is volgens Carr slechts op enkele plaatsen een mogelijkheid. "Op sommige plekken is dat kosteneffectief, maar op andere plekken zal een zeewering alleen valse hoop geven en een verspilling zijn van de investering", zei hij tegen RNZ.

'Gedwongen vertrek traumatisch'

Het stelt de regering voor een moeilijke keuze: wat wordt beschermd, waar moet men zich terugtrekken? Ook de vraag wie voor de kosten opdraait, ligt politiek gevoelig.

Volgens de voorzitter van de lokale regeringen in Nieuw-Zeeland, Stuart Crosby, is het onaanvaardbaar dat de financiële verantwoordelijkheid alleen bij getroffen bewoners of gemeenten ligt. Bovendien stelt hij dat het verlaten van leefgebied een laatste redmiddel moet zijn. "Gedwongen vertrek is heel traumatisch voor bewoners", zei hij tegen RNZ.

Nieuwe wetgeving nodig

Om burgers te dwingen een risicogebied te verlaten, is nieuwe wetgeving nodig. Dat is een politieke uitdaging, waarbij steun van zowel de regering als de oppositie nodig is, stelt Carr. "We hebben sterke leiders nodig, en de gemeenschap moet hen ondersteunen bij het nemen van die harde beslissingen. We moeten ons laten leiden door de wetenschap", aldus de klimaatcommissaris.

Aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering, is volgens de regering noodzakelijk. Maar premier Ardern riep tegelijkertijd op de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan, om verdere stijging van de zeespiegel te voorkomen.

"We moeten niet zomaar accepteren dat de zeespiegel nóg verder stijgt dan nu al wordt verwacht", zei Ardern in reactie op het onderzoek. "We moeten allemaal een bijdrage leveren om verdere klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken."