Koningsdag-enquête: vertrouwen in koning Willem-Alexander verder gedaald

Het vertrouwen in Willem-Alexander als koning is, na een forse daling vorig jaar, verder afgenomen. Minder dan de helft van de Nederlanders heeft vertrouwen in zijn functioneren, zo blijkt uit de NOS Koningsdag-enquête 2022, uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos.

Ook is minder dan de helft tevreden over de manier waarop Willem-Alexander de afgelopen jaren heeft geregeerd. Twee jaar geleden, aan het begin van de coronacrisis in 2020, was dat nog ruim driekwart.

De dalende trend in de waardering voor de koning uit zich ook in het rapportcijfer dat hij krijgt: een 6,7. Een ruime voldoende, maar wel beduidend lager dan de 7,7 in 2020. De koning wordt vooral als minder meelevend ervaren dan in de voorgaande jaren. Ook vinden mensen hem minder betrokken en menselijk.

De kritiek is vooral gericht op de 'verkeerde keuzes' die de koning maakt, blijkt uit de toelichting die mensen geven. "De koning lijkt te veel op zichzelf gericht. Jagen op zijn landgoed, feestjes geven en naar Griekenland vliegen tijdens de coronacrisis: niet goed", zegt iemand. Een ander vindt dat de koning "soms weinig inlevingsvermogen toont voor problemen onder de bevolking".

De waardering voor koningin Máxima is met een 7,6 nagenoeg gelijk gebleven aan vorig jaar, maar is wel lager dan de 8,0 die ze in 2020 en de jaren daarvoor kreeg. Over haar rol naast het staatshoofd zijn bijna 7 op de 10 Nederlanders tevreden.

Tijdens de coronacrisis is de koning niet zichtbaar genoeg geweest, vindt ruim een derde. En 4 op de 10 Nederlanders voelden zich in die periode niet gesteund door de koning. Een bijna even grote groep vindt dat het koningspaar zich niet solidair heeft getoond met het Nederlandse volk.

De algemene kritiek is dat de koning zich niet voldoende aan de coronamaatregelen heeft gehouden, met onder meer de privéreis naar Griekenland en het feestje voor prinses Amalia op Paleis Huis ten Bosch in de periode dat Nederlanders vooral thuis moesten blijven.

De steun voor de monarchie is dit jaar gelijk aan vorig jaar: 58 procent. Maar dat is wel een flink verschil met 2020, toen nog bijna driekwart van de Nederlanders achter de monarchie stond.

Net als vorig jaar vindt een kwart van de Nederlanders een republiek als staatsvorm beter passen bij Nederland. Opvallend is dat de steun voor een republiek langzaamaan toeneemt onder 55-plussers, een groep die eerder voornamelijk voorstander was van de monarchie.

Waardering is er voor het feit dat de koning en koningin Oekraïense vluchtelingen opvangen in kasteel Het Oude Loo in Apeldoorn. Bijna twee derde van de Nederlanders vindt het mooi dat het koningspaar dat doet.

Een groeiende groep mensen, ruim 4 op de 10 Nederlanders, maakt zich druk over de kosten van de monarchie. En bijna 70 procent vindt dat er meer openheid moet zijn over waar het geld voor de monarchie aan wordt besteed.

Dat Willem-Alexanders oudste dochter prinses Amalia heeft besloten haar jaarlijkse toelage van ruim 1,6 miljoen euro terug te storten tot het einde van haar studie, vindt ruim driekwart van de Nederlanders terecht. Een vergelijkbaar aandeel vindt het niet nodig dat er meer bekend wordt gemaakt over de invulling van Amalia's tussenjaar.