Meer verhalen over verkrachtingen door Russen, 'hele wereld moet dit weten'
Iryna Dovhan heeft een stapel dozen in haar armen. Voedselpakketten, bedoeld voor de ongeveer duizend inwoners van Andriivka, een dorpje op zo'n 60 kilometer ten westen van Kiev. Dertig dagen lang was het bezet door de Russen. Hulpverleners hebben ze hier nog nauwelijks gezien. "Als ik het eten uitdeel hoor ik de verhalen van de mensen. Het is vreselijk wat hier is gebeurd."
Het dorp is een ravage, veel van de huizen zijn totaal verwoest. Dat is de zichtbare schade. Wat er is gebeurd achter de voordeuren van de huizen die er nog staan, blijft meestal verborgen. Dovhan verzamelt getuigenissen van slachtoffers in dorpen waar de Russen zijn weggetrokken. Russische militairen lijken op grote schaal Oekraïense vrouwen te hebben verkracht.
Ervaringen
Dovhan was zelf slachtoffer van de Russen in 2014, toen de oorlog begon in de oostelijke regio Donbas. Ze werd gevangengehouden en verkracht, zegt ze.
"Ook hier is dat gebeurd. Ik weet van minstens drie gevallen. Een vrouw was op zoek naar haar zoon. Een jongen, net 23 geworden. Ze ging naar hem op zoek bij het hoofdkwartier van de Russen, in de school verderop. Ze dacht dat hij daar vastzat. Daar is ze verkracht. Daarna gingen ze naar haar huis en namen haar 20-jarige dochter mee. Die werd ook verkracht." Ze wijst naar een huis even verderop. "Daar is het gebeurd."
Dovhan weet niet hoe systematisch de verkrachtingen hebben plaatsgevonden in de omliggende dorpen. "Ik weet het alleen van de dorpen waar ik geweest ben. Maar de verhalen die ik daar hoor, zijn heel gelijksoortig."
Toen de strijd in 2014 in de Donbas woedde kwamen honderden verhalen over verkrachtingen naar buiten. Dovhan vreest dat het deze oorlog over veel grotere aantallen gaat. "De oorlog die nu aan de gang is, is veel grootschaliger."
Dovhan werkt al jaren samen met internationale organisaties om verhalen over verkrachtingen in de oorlog vast te leggen. "In Oekraïne heerst een groot taboe om erover te praten. De vrouwen worden gestigmatiseerd. De gevallen die wel naar buiten komen, krijgen niet genoeg aandacht. Maar ik wil dat de hele wereld weet wat hier gebeurt, midden in Europa."
De vele verhalen over verkrachtingen vanuit de dorpen die nu niet meer door Russen bezet zijn verbazen haar niet. "In 2014 zeiden de Russen die mij gevangenhielden al dat Oekraïense vrouwen nergens veilig zouden zijn."
Ze loopt naar het huis waar de vrouwen wonen die verkracht zijn. Voor de deur staat een oudere man die ze een voedselpakket geeft. Zijn dochter en kleindochter waren de slachtoffers. Ze vraagt hem of hij met ons wil praten, maar hij is er niet toe in staat.
Hij verloor ook zijn kleinzoon, die doodgeschoten werd door de Russen. "Ik kan het niet aan", zegt hij. "Ik krijg hem er niet mee terug. 23 jaar was hij." Hij huilt, slaat zijn handen voor zijn ogen en loopt het huis binnen.
'Voor hun toekomst moet ik praten'
Ook Iryna Dovhan heeft tranen in haar ogen. "Ik wil er niet over praten", zegt ze, "maar ik dwing mezelf het toch te doen. De herinnering aan seksueel geweld vergeet je nooit. Het is ondraaglijk. Maar ik voel de verantwoordelijkheid het te doen. Ik heb een dochter, 22 jaar oud. Ik heb een schoondochter die ietsje ouder is. En ik heb een kleindochter. Voor hun toekomst moet ik praten."
