Strijd om Frans presidentschap gaat weer tussen Macron en Le Pen
De Franse presidentsverkiezingen hebben een opmerkelijk resultaat laten zien. Precies dezelfde twee kandidaten als bij de vorige verkiezingen, vijf jaar geleden, kregen de meeste stemmen. President Emmanuel Macron eindigde met bijna 28 procent van de stemmen als eerste. De rechts-radicale Marine Le Pen haalde ruim 23 procent van de stemmen en werd tweede.
Zij gaan door naar de tweede en beslissende stemronde, net als bij de verkiezingen in 2017. Die tweede ronde is op 24 april. Volgens peilingen die gisteren werden gehouden, kan Macron dan winnen: ook alweer net als de vorige keer.
Omdat het als twee druppels water lijkt op de vorige keer, zouden veel Fransen weinig zin hebben om over twee weken weer te gaan stemmen. Ze hebben het gevoel dat de uitkomst al vaststaat. Gisteren was de opkomst ook al laag: die lag rond de 74 procent, het laagste percentrage in 20 jaar. Het waren vooral de jongeren die thuisbleven. Van de Fransen van 18 tot 34 jaar stemde volgens schattingen maar zo'n 55 procent.
De prognoses gisteravond op de Franse televisie:
Gisteren deed Macron al een oproep aan de Fransen om zich achter hem te scharen en "een blok te vormen tegen extreemrechts". Hij zal de kiezers hard nodig hebben, want hij erkende ook dat de strijd nog niet is gestreden.
Le Pen eindigde maar een paar procentpunt achter hem. En zij beschikt over een groot reservoir aan potentiële kiezers. De rechts-radicale Éric Zemmour, die 7 procent van de stemmen kreeg, riep zijn aanhangers op om bij de tweede ronde op Le Pen te stemmen. En uit onderzoek is gebleken dat ook een deel van de andere rechtse kiezers op Le Pen zou willen stemmen.
Bovendien is zij voor veel Fransen ook niet meer de extremist van vroeger. "Ik ben niet langer de grote boze wolf", zei Le Pen zelf vorige week. Zij hamerde in de campagne vooral op het verbeteren van de koopkracht. Onderwerpen als migratie en islam, die prominent in haar programma staan, kwamen nog maar weinig aan bod.
Beide kandidaten konden rekenen op applaus en gejuich:
Macron zal daarom de mouwen moeten opstropen om voldoende kiezers achter zich te krijgen. Met name de linkse kiezers zijn ontevreden over zijn beleid van de afgelopen vijf jaar. Ze vinden Macron te rechts.
De verwachting is dat de president mede daarom de aanval zal openen op Le Pen, vooral om haar in diskrediet te brengen. Hij wil laten zien dat ze nog net zo radicaal is als vroeger. Afgelopen vrijdag noemde hij haar al een racist. In zijn speech gisteravond benadrukte Macron een president voor álle Fransen te willen zijn, terwijl Le Pen in zijn ogen mensen uitsluit.
De president heeft ook al kritiek geleverd op de koopkrachtplannen van Le Pen. Volgens hem zijn haar beloftes om belastingen te verlagen en inkomens te verhogen onbetaalbaar. Dat zal hij de komende twee weken nog vaak naar voren brengen. Ook zal hij eraan herinneren dat Le Pen Frankrijk uit de militaire leiding van de NAVO wil halen en afstand wil nemen van de Europese Unie: twee keuzes die heel gevoelig liggen vanwege de oorlog in Oekraïne.
Economie of veiligheid
Wat de verkiezingen gisteren duidelijk hebben gemaakt, is dat oude links-rechtstegenstellingen definitief ten grave zijn gedragen in Frankrijk. De twee traditionele linkse en rechtse partijen scoorden heel slecht. Kandidaat Valérie Pécresse van de rechtse Les Républicains kreeg minder dan 5 procent van de stemmen. Kandidaat Anne Hidalgo van de Socialisten bleef zelfs steken op minder dan 2 procent. Tien jaar geleden haalden de kandidaten van die twee partijen samen nog 55 procent van de stemmen.
De radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon deed het wel weer opvallend goed. Hij eindigde net achter Le Pen op de derde plaats met bijna 22 procent van de stemmen.
De strijd gaat nu vooral tussen de maatschappijvisies van Macron en Le Pen. De zittende president is pro-Europa, zijn opponent is nationalistisch. Hij zet in op economische vooruitgang, zij kiest voor bescherming van de Fransen.
Het is aan de 48,5 miljoen stemgerechtigde Fransen om te beslissen. De donkere wolk boven de Franse democratie is die van de lage opkomst: die kan nog tot verrassingen leiden. Als heel weinig mensen stemmen, kan een kleine groep de balans al laten doorslaan naar een van de kandidaten.
Frankrijk is veel machtiger dan je misschien denkt. En zéker de president. Hoe machtig precies? Dat legt NOS op 3 uit:
