Lichten uit in kassen door hoge gasprijs: 'Onderstreept dat sector moet verduurzamen'
De energieprijzen zijn zo hoog dat een deel van de telers de rekeningen niet meer kan betalen. De lichten in hun kassen zijn daarom geheel of gedeeltelijk uit. Ondernemers die al eerder van het gas zijn afgestapt en bijvoorbeeld zijn overgegaan op aardwarmte, plukken daar nu de vruchten van. Maar zij zijn in de minderheid.
De glastuinbouw is een van de grootste gasverbruikers van Nederland. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is de sector verantwoordelijk voor zo'n 9 procent van het totale gasverbruik. De energiekosten vormen volgens Glastuinbouw Nederland voor de gemiddelde glastuinbouwer zo'n 30 procent van de totale kosten.
Eind oktober bleek uit een enquête van Glastuinbouw Nederland dat meer dan de helft van de glastuinders door de hoge energieprijzen te maken had met hogere kosten en dat bijna 40 procent liquiditeitsproblemen vreesde. 75 procent had een gedeelte van de energiebehoeften vastgelegd. De verwachting is dat inmiddels nog meer telers te maken hebben met hogere kosten.
De tomatenkassen van Leo van der Lans van Lans Westland draaien momenteel op 60 procent: alleen op eerder gekocht gas. "Dat betekent dat de tomaten minder snel groeien, en ik dus 60 procent van mijn normale productie draai."
Niet iedereen in de sector is afhankelijk van gas. Rob Baan van Koppert Cress heeft zijn kassen onafhankelijk gemaakt van gas door aardwarmte te gebruiken: "Een aantal jaar geleden verklaarde iedereen me voor gek. De bank was volledig in paniek omdat dit project een miljoen euro meer kostte. Ze waren nog niet ingericht op een investering die zich op zo'n lange termijn pas zou terugbetalen."
Glastuinder Leo van der Lans moet een deel van zijn lichten uitdoen. Rob Baan heeft geen last van de hoge gasprijzen, maar wel van hoge groene energiebelasting:
60 à 80 procent export
De drie belangrijkste groenten die in Nederland onder glas worden geteeld zijn tomaten, komkommers en paprika's. Afhankelijk van het product is zo'n 60 à 80 procent bestemd voor de export.
In Nederland liggen vanaf de lente tot en met de herfst voornamelijk groenten van eigen bodem in de schappen. In de winter komt een groot deel uit Zuid-Europa omdat dat goedkoper is.
"Wij zien een aantal telers niet of minder produceren, omdat ze te maken hebben met de hoge gasprijzen", zegt GroentenFruit Huis-directeur Richard Schouten. "Lege schappen zie ik niet zo snel gebeuren. Er zal wel wat minder geëxporteerd worden."
De prijzen van groenten stijgen, zegt Schouten, "maar de verkoopprijzen in de winkels zullen niet in hetzelfde tempo stijgen als de gasprijzen. Telers en supermarkten proberen samen tot oplossingen te komen. De hogere energieprijzen zijn ook een probleem voor telers in andere landen. Uiteindelijk zal de consument het merken."
Biomassa en aardwarmte
De sector heeft als doelstelling om in 2040 fossielvrij te telen, zegt Alexander Formsma van Glastuinbouw Nederland. "Sommige telers werken met biomassa, dat past wat ons betreft bij de klimaatdoelstellingen. Andere werken met aardwarmte. Dat zijn miljoenenprojecten, dus dan moet je óf met andere telers óf met een energiebedrijf samenwerken. Maar dat zijn meerjarenprojecten, door ingewikkelde financiering en aanleg."
Aardwarmtesystemen worden aangelegd met behulp van subsidies. Hoe hoger de gasprijs, hoe lager de subsidie. "Dat maakt overstappen op aardwarmte financieel onaantrekkelijk", zegt teler Van der Lans van Lans Westland. De subsidie wordt bij hogere gasprijzen lager omdat een teler dan uiteindelijk meer waarde haalt uit de aanleg.
"De hoge gasprijzen onderstrepen dat de sector moet verduurzamen op de lange termijn", zegt Formsma, "maar op de korte termijn leiden de hoge gasprijzen ertoe dat die projecten minder subsidie krijgen. We krijgen zelfs signalen dat er een paar stil gaan liggen. Maar dat van het gas af gaan uiteindelijk de enige oplossing is, dat is duidelijk."
