Gas- en stroomprijzen weer op recordniveau, 'ga geen lang contract aan'

• Thom Opheikens

  redacteur Economie

Laag zijn de energieprijzen zeker niet geweest, maar nadat in oktober record na record sneuvelde, leek het een poosje iets rustiger op de energiemarkt. Tot afgelopen week, toen de gas- en stroomprijzen wederom ongekend hoge niveaus bereikten.

Een verschil met oktober is dat deze keer de prijs van gas en stroom voor de herfst en winter van volgend jaar ook flink is gestegen, blijkt uit de prijzen van de zogenoemde termijncontracten die leveranciers afsluiten. Zij kopen ver vooruit energie in, dus die hogere prijs heeft impact.

"Het wordt serieuzer", zegt Machiel Mulder, hoogleraar energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Eerst waren het alleen de pechvogels. Nu krijgt vrijwel iedereen met een jaarcontract er ook mee te maken."

Hieronder zie je de gasprijzen op de termijnmarkt en de gas- en stroomprijzen bij een 1-jarig contract

De vraag wat je het beste met je energiecontract kan doen, is daarom niet eerder zo urgent geweest. Als je contract afloopt, kom je automatisch in een variabel tarief terecht. Is het beter om dan even te blijven zitten?

Of toch een contract voor 1 jaar of langer aangaan tegen de huidige hoge prijzen? En wat doe je als je al in variabel zit en binnenkort meer moet betalen?

Wat de situatie ook is, deskundigen raden in ieder geval af om voor een lang contract te kiezen. "Wij adviseren: ga geen langlopend contract aan. Maximaal een jaar", zegt Elske Thomassen van Energiebank Rotterdam. Dat is een organisatie die huishoudens adviseert over hoe je energie moet besparen. "Anders kan je op dit moment het beste in een variabel contract blijven zitten."

Maar wie hoopt op lagere prijzen in de lente en daarom met een variabel contract wil afwachten, moet goed opletten. In de wintermaanden is het vaste bedrag per maand eigenlijk te laag in verhouding tot de gebruikte energie en in de zomermaanden juist te hoog. Een overstap na de winter kan daarom leiden tot een forse naheffing.

"Wat je het beste kan doen hangt helemaal af van je eigen situatie", zegt Tomas Bleker van Pricewise. Wie een contract heeft tot februari of maart, zal minder last van een naheffing hebben, legt hij uit. Dat geldt met name voor mensen die voor de winter hun jaarafrekening hebben gehad, bijvoorbeeld omdat toen hun contract afliep.

Maar ook hij raadt het afsluiten van een lang contract af. "De prijzen lijken dan misschien voordeliger dan bij 1 jaar of variabel, maar zijn nog steeds heel erg hoog. En als de prijzen op de markt weer gaan dalen, zit je vast aan dat contract."

Thomassen: "Als je overstapt, doe het dan niet vanwege een leuke tegoedbon. Kijk goed wat je op de lange termijn betaalt."

Wanneer dalen de prijzen weer?

Er is een veelvoud van oorzaken die leiden tot de huidige extreem hoge energieprijzen in Europa. Zo is er onder andere weinig wind, zijn er kerncentrales dicht, is de CO2-prijs hoog en helpen zorgen over de slecht gevulde gasbergingen ook niet mee.

In oktober legde NOS op 3 uit waarom de gasprijzen zo hard stijgen:

Maar de belangrijkste reden voor de recente prijsstijgingen is een geopolitieke, zegt energieanalist Chris Guth van Engie.

Deze week zei een Duitse minister dat de Nord Stream 2-gaspijpleiding bij verdere escalatie in Oekraïne dicht blijft. Deze nieuwe gaspijpleiding van Rusland naar Duitsland was in oktober nog het licht aan het einde van de tunnel.

"Eerst was het de vraag wanneer Nord Stream 2 voor extra aanbod zou gaan zorgen", zegt Guth. "Nu is het onzeker geworden of ie überhaupt in gebruik wordt genomen. De markt is gaan twijfelen."

"De prijzen op de termijnmarkt zijn gebaseerd op verwachtingen". zegt Machiel Mulder. "Dat betekent dat ze ook snel weer kunnen dalen. Voor de burger is het daarom handig om flexibel te blijven."