Zo is het nu met migranten aan de Pools-Wit-Russische grens
De Iraaks-Koerdische Shamal probeert morgen vanuit Wit-Rusland de Europese Unie binnen te komen. "Er zijn vanwege de kerstvakantie hopelijk minder grenswachten", denkt hij. Wit-Russische agenten zullen hem naar het onherbergzame bosgebied langs de Poolse grens brengen, zo is hem beloofd.
Op die manier proberen nog altijd dagelijks tientallen migranten de EU binnen te komen. Het aantal pogingen om vanuit Wit-Rusland illegaal de grens over te steken is de afgelopen weken afgenomen, maar nog altijd fors hoger dan normaal. Ondanks sancties, diplomatiek overleg en pushbacks zijn er nog altijd honderden, tot mogelijk duizenden migranten in het grensgebied.
Volgens het Poolse ministerie van Binnenlandse Zaken is de asielinstroom vanuit Wit-Rusland inmiddels onder controle. Wel maakt de Poolse grenswacht regelmatig melding van "aanvallen op de grens" door Wit-Russische militairen: zo worden lichtwapens ingezet en grenshekken doorgeknipt, om de illegale migratiestroom naar de EU te bevorderen.
Mishandeling door Wit-Russische agenten
Het regime in Minsk wast zijn handen in onschuld en zegt alles te doen om de kwestie op te lossen. De afgelopen weken werden honderden (voornamelijk Irakese) migranten per vliegtuig weer teruggestuurd naar hun thuisland. Twee migranten vertellen tegen de NOS dat Wit-Russische agenten daarbij veel geweld gebruikten.
"Ze sloegen en schopten mij omdat ik niet weg wilde", zegt de 25-jarige Omar. Hij verbleef wekenlang in erbarmelijke omstandigheden in het grensgebied en sliep in de open lucht. Toen de wintervorst zich in november aandiende, besloten de autoriteiten de tentenkampen in het bos te ontruimen en migranten onder te brengen in een loods. Tegenwerking werd volgens Omar bestraft met geweld.
Via Snapchat stuurde Omar deze foto van zijn verwondingen:
Hij werd begin deze maand onder dwang naar het vliegveld gebracht, waar hij zich verzette tegen deportatie. "Ik loop gevaar in Irak, maar dat maakte de agenten niets uit. Ze mishandelden mij op iedere denkbare manier." Inmiddels is hij weer in zijn thuisland; hij hoopt op een dag via Turkije de EU binnen te komen.
Volgens de Wit-Russische autoriteiten is iedereen vertrokken die terug naar huis kon. Naar schatting 800 mensen konden om uiteenlopende redenen niet worden teruggestuurd. Zo blijft Wit-Rusland achter met het 'menselijke wapen' dat het zelf heeft gecreëerd.
Een van de achterblijvers is de 21-jarige Malik, die naar eigen zeggen eveneens mishandeld werd door de Wit-Russische militairen. Hij mocht uiteindelijk blijven, waarna het geweld stopte, en verblijft sinds half oktober in de loods nabij grensplaats Broezgi. Daar slapen zo'n 800 mensen in de open ruimte. Doeken die zijn opgehangen tussen de stellages moeten de illusie van privacy wekken.
"We hebben geen idee hoe lang we hier blijven," vertelt Malik. Tot nu toe krijgen ze genoeg eten: "Iedere ochtend en middag een maaltijd." Hij blijft er zolang de Wit-Russen het willen, zegt hij. "Zij bepalen wanneer we naar de Poolse grens worden gebracht." Tot die tijd redt hij zich wel in de loods, waar het droog en veilig is. "Maar ik mis wel mijn familie, ik denk elke dag aan ze."
Voor Shamal werd besloten dat hij, na ruim twee maanden in de loods, naar de grens mag. Hij weet niet waarom hij toestemming kreeg en anderen niet. Het maakt hem ook niet uit; hij wil vooral snel naar zijn droombestemming: Nederland. Het grootste obstakel vormen de Poolse grenswachten. "Ik heb gehoord dat ze op je jagen en je opsluiten."
Deceptie in Duitsland
Hoewel de Poolse grenswacht naar eigen zeggen veel migranten tegenhoudt, onder meer door pushbacks, zijn duizenden mensen erin geslaagd de grens over te steken. Duitsland heeft sinds augustus zeker 11.000 migranten ontvangen die illegaal via Wit-Rusland de EU zijn binnengekomen.
Vorige maand sprak de NOS met enkele migranten in het Pools-Wit-Russische grensgebied. Twee van hen wisten kort daarna de grens over te steken. De Irakees-Koerdische Rawand is in Engeland aangekomen, na een riskante boottocht over het Kanaal. "We zaten met 35 mensen, onder wie vijf baby's, op de boot. Dat was heel eng."
Ik kon alleen blijven als ik zou liegen, maar ik ben een moslim en zal daarom nooit liegen.
Maar voor de eveneens Iraakse Yasser eindigde de reis in een deceptie. Eenmaal aangekomen in Duitsland bleek hij geen recht te hebben op een visum, hoewel hem dat wel was verteld en hij er duizenden euro's voor had neergelegd. Nu is hij terug in zijn thuisstad Erbil in Noord-Irak. Medereizigers zijn nog in Duitsland, Polen of Wit-Rusland.
"Ik kon alleen asiel aanvragen als ik zou liegen over mijn omstandigheden, maar ik ben een moslim en zal daarom nooit liegen", zegt Yasser schuldbewust. Hij hoopt op een dag legaal naar de EU te kunnen. "Maar ik wil niet dat Wit-Rusland mij misbruikt voor een politieke oorlog met Polen. Ik ben meer waard dan dat."
