Geen verdubbeling? 'Variabel energietarief stijgt volgend jaar met ruim 20 euro netto'

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Op het hoogtepunt van de gascrisis, begin oktober, schoten de energieprijzen door het dak. Er werd toen gevreesd voor een verdubbeling van de energierekening. Inmiddels is de markt weer wat tot rust gekomen. Wat betekent dit voor de prijs van de gasrekening per 1 januari? Om te zien welke kant het opgaat, heeft de NOS de grootste energiebedrijven in Nederland benaderd.

Zij zeggen dat huishoudens met een gemiddeld energieverbruik en een variabel tarief in 2022 waarschijnlijk netto ruim 20 euro per maand meer betalen voor energie.

Bedrijf 1: netto 20 euro

Bij een variabel tarief dat per 1 januari wordt aangepast, betekent dit bij bedrijf 1 een stijging van de maandelijkse energiekosten met zo'n 60 euro bruto per maand ten opzichte van het huidige tarief.

De overheid heeft alleen drie miljard euro uitgetrokken om een jaar lang de energiebelasting te verlagen ter compensatie van de hoge gasprijzen.

Dat levert volgens dit bedrijf per huishouden zo'n 40 euro per maand op. Netto betaalt zo'n huishouden bij dit bedrijf dan dus ongeveer 20 euro per maand meer dan nu.

Vattenfall: netto 25 euro

Ook Vattenfall komt uit op een bruto stijging van 60 euro per maand, waarbij de berekening van de gemiddelde daling van de energiebelasting uitkomt op 35 euro per maand. Netto gaat een huishouden hier naar verwachting dus gemiddeld 25 euro per maand meer betalen.

Op basis van de informatie van deze twee grote energiebedrijven valt dus te concluderen dat een huishouden met een gemiddeld verbruik en een variabel tarief volgend jaar netto zeker 20 euro per maand meer gaat betalen voor zijn energie.

Het gaat hier enkel om verwachtingen. De bedrijven zelf houden een slag om de arm in verband met bewegingen op de internationale gasmarkt. Bovendien is het niet onmogelijk dat andere, kleinere energiebedrijven hogere tarieven in rekening brengen. Toch lijkt de prijsverhoging voor de meeste mensen minder dramatisch uit te pakken dan eerder gevreesd.

Op het hoogtepunt van de gascrisis op 6 oktober schoot de prijs per megawattuur namelijk zelfs heel even door de 160 euro (niet zichtbaar op de bovenstaande langetermijngrafiek). Ter vergelijking: in augustus lag die prijs nog rond 40 euro. Na die stijging in oktober begon er een doemscenario te leven van een verdubbeling van de energierekening.

Omdat veel elektriciteit opgewekt wordt met behulp van aardgas, stijgt de elektriciteitsprijs ook als de gasprijs oploopt. Inmiddels staat de gasprijs voor het eerste kwartaal van volgend jaar op 73 euro per megawattuur en zakt de prijs in het tweede kwartaal terug naar 43 euro per megawattuur.

Verlaat kerstcadeau

Niet iedereen heeft overigens last van de prijsstijgingen. Ruim de helft van de huishoudens in Nederland heeft een vast contract met het energiebedrijf en merkt pas een verandering van de energierekening als het contract vernieuwd moet worden.

Sterker: vanwege de verlaging van de energiebelasting krijgen veel mensen een verlaat 'kerstcadeau' van de overheid. Zij gaan juist minder betalen.

Waarom die gasprijs überhaupt is gaan stijgen, is te zien in deze uitlegvideo van NOS op 3 van een maand geleden:

Mensen die de gestegen gas- en elektriciteitsprijzen wel in de portemonnee voelen, zijn dus degenen met een variabel contract. Naar schatting 44 procent van de huishoudens in Nederland heeft zo'n contract.

De tarieven daarvan worden door de meeste energiebedrijven twee keer per jaar vastgesteld. De nieuwe variabele tarieven die per 1 januari ingaan moeten op 1 december officieel bekend gemaakt zijn. Op dit moment is overigens een nieuw vast contract afsluiten vanwege de hoge prijzen onvoordeliger dan kiezen voor een variabel tarief.

Vergelijken en nog eens vergelijken

De Consumentenbond vindt dat, als de voorspellingen uitkomen, de tariefstijgingen meevallen. "Al is 20 euro per maand extra voor sommige mensen natuurlijk nog best wel veel", zegt woordvoerder Joyce Donat.

De Consumentenbond blijft bij zijn advies om niet halsoverkop over te stappen, maar in een variabel contract te blijven tot januari. Donat: "Het is natuurlijk zuur voor mensen die toch onder druk van wie dan ook nu net een nieuw duur contract zijn aangegaan. Maar het devies is dus: vergelijken en nog eens vergelijken. En dan een keuze maken. Ook voor de mensen die noodgedwongen nu een duur tijdelijk contract hebben afgesloten omdat hun leverancier failliet is gegaan."