Zij zaten in een overvol Ter Apel: 'Was een grote puinhoop'
De druk op het azc in Ter Apel is deze week verlicht, maar alsnog zit het aanmeldcentrum voor asielzoekers overvol. Slapen op stoelen, of op de grond: de verhalen komen hard aan bij statushouders die er tijdens de vluchtelingencrisis van 2015 zaten. "Tegen mensen die aankomen zeg ik: wees heel geduldig, want het wordt erg zwaar."
Belal Alrefai (33) en zijn destijds zwangere vrouw brachten ruim een jaar door in verschillende asielzoekerscentra, ook in Ter Apel, en noodopvanglocaties. Maar het Syrische echtpaar had toen altijd een bed of stretcher om op te slapen. "Ik denk dat de situatie nu nog moeilijker is."
Vieze badkamers
Chaotisch, veel mensen op elkaar, smerige badkamers: zo herinnert Khaled Al Shareef zijn twee dagen in Ter Apel tijdens de vluchtelingencrisis. Hij had destijds wel een slaapplek, maar de situatie in het centrum was volgens hem "een grote puinhoop".
"Toen ik het nieuws over de drukte daar hoorde dacht ik: het is weer hetzelfde verhaal, maar dan zes jaar later. Ik zit niet in een positie om te oordelen over Nederland: ik ben dankbaar voor de gastvrijheid. Maar het is jammer dat er geen blijvende oplossing is gevonden", verwijst de Syriër naar de recente capaciteitsproblemen.
'Dit kan je niemand aandoen'
Sinds augustus kampt het Groningse asielzoekerscentrum met een tekort aan bedden, waardoor een deel van de mensen op de vloer moet slapen. Halverwege oktober verbleven er ruim 450 mensen meer dan dat er bedden of voorzieningen voor waren. "Dit kun je vluchtelingen maar ook het personeel niet aandoen", blikt burgemeester Jaap Velema in het Dagblad van het Noorden terug op zijn bezoek aan het centrum.
Inmiddels is de situatie in het azc "minder slecht" volgens het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Eind deze week waren er nog altijd zo'n 50 asielzoekers te veel per overnachting.
Volgens Alrefai had niemand de huidige situatie vooraf kunnen verwachten. En hoe zwaar zijn jaar in het asielsysteem voor hem ook was "het is helemaal niets vergeleken met de situatie op de grens tussen Syrië en Turkije".
VluchtelingenWerk en burgemeester Velema stellen dat de overheid wel degelijk beter voorbereid had moeten zijn op een nieuwe toestroom van vluchtelingen. "Nu laat men Ter Apel ermee zitten", zei de burgemeester tegen Nieuwsuur.
Woningnood
Hoewel ook nu het systeem is overbelast, is het aantal migranten dat asiel aanvraagt nog niet zo hoog als tijdens de piek in 2015. Het grote knelpunt zit bij de groep van ruim 11.000 statushouders die wachten op een sociale huurwoning, pareerde staatssecretaris Broekers-Knol deze week kritiek dat het kabinet niet goed voorbereid is.
"Dit heeft niets te maken met buffercapaciteit", zei Broekers-Knol dinsdag in het vragenuurtje in de Tweede Kamer, "maar met het woningtekort in Nederland." Komende maand komen er 3000 plekken bij in de asielopvang, verwacht Broekers-Knol.
Maar er is terughoudendheid onder gemeentes, omdat het openen van zo'n opvangplek tot spanningen kan leiden. Zo was PVV-leider Wilders deze week in Ter Apel, waar hij sprak van overlast voor omwonenden. Eerder zei burgemeester Velema dat asielzoekers die geen kans maken op een verblijfsvergunning voor problemen zorgen in Ter Apel.
Via noodopvanglocaties in andere provincies zijn deze week honderden slaapplekken geregeld. Alleen zijn dat vooral tijdelijke opvangplekken, waardoor opnieuw de dynamiek ontstaat dat asielzoekers van de ene naar de andere locatie moeten reizen.
'Onzekerheid is killing'
Zowel Alrefai als Al Shareef noemen die ervaring slopend. "De onzekerheid van niet weten waar je naartoe gaat was killing", zegt Al Shareef. "Elke keer moest ik nieuwe mensen leren kennen. Je deelt een slaapkamer met twaalf of vijftien mensen en hebt geen privacy. Er zijn goede en slechte mensen in de wereld, maar je hebt geen idee met wie je in een ruimte slaapt."
De grootste zorg voor Alrefai was het welzijn van zijn hoogzwangere vrouw. Hij vertelt dat het steeds wisselen van opvanglocatie haar extra zwaar viel. "Na de derde plek zei mijn vrouw: ik kan niet meer. Ze verloor het bewustzijn en werd twee dagen opgenomen in het ziekenhuis."
NOS op 3 legt in deze video uitgebreid uit waarom het asielsysteem is vastgelopen:
Al Shareef: "In het azc staat je leven op pauze." Ook toen zijn asielaanvraag werd goedgekeurd, heeft hij nog een halfjaar in een azc doorgebracht in afwachting van een woning. "Terwijl je daar eigenlijk niet wil zijn, je wil met het echte leven beginnen."
Helpen
Tolken was voor beide Syriërs een van de weinige dingen die ze wel konden doen. Dat zouden ze ook nu weer willen doen, zeggen ze, om de mensen die nu hetzelfde meemaken te ondersteunen. "Ik zou ze graag willen helpen. Bijvoorbeeld door te tolken of voorlichting te geven over corona", zegt Alrefai, die medewerker is van een GGD-teststraat en voorheen is opgeleid als chirurg.
Al Shareef is van plan in november te helpen als vertaler in een azc. Die kans wil hij ook grijpen om de mensen een hart onder de riem te steken. "Ik ben in de positie om te kunnen zeggen: na een tijd, komt het goed."
