Kopjes en mokken vanaf 2023 de norm op kantoor, wegwerpbekers worden geweerd

Vanaf 2023 moet het op kantoor gebruikelijk zijn om koffie of thee te drinken uit mokken in plaats van uit wegwerpbekers. Ook op andere plekken waar drankjes ter plaatse worden opgedronken worden herbruikbare bekers de norm. Verder komt er in 2024 een einde aan gratis plastic verpakkingen van bijvoorbeeld kant-en-klaarmaaltijden en afhaalproducten.

Dat schrijft demissionair staatssecretaris Steven van Weyenberg in een Kamerbrief. Volgens hem zijn bijvoorbeeld koffiebekers op kantoren gemakkelijk te vervangen door herbruikbare alternatieven, zoals kopjes en mokken.

Als bedrijven niet willen overgaan op zulk servies, bijvoorbeeld omdat er te weinig afwasmogelijkheden zijn, mogen ze wegwerpbekers blijven gebruiken. Maar die moeten dan wel voor driekwart worden ingezameld voor hoogwaardige recycling. Vanaf 2026 moet zelfs minstens 90 procent van de koffiebekers worden ingezameld voor recycling.

Kant-en-klaarmaaltijden

Voor maaltijdbezorging, afhalen of consumptie onderweg, bijvoorbeeld bij een koffiezaak, moet een herbruikbaar alternatief worden aangeboden. Dat kunnen deze zaken doen in de vorm van een retoursysteem, of door de consumenten zelf een beker of bakje te laten meenemen. Kiest een zaak voor het retoursysteem, dan moet in 2024 75 procent van het materiaal recyclebaar zijn, en dat loopt op tot 90 procent in 2027.

Voor plastic wegwerpbekers en voedselverpakkingen moet straks extra worden betaald. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld voorverpakte dranken en kant-en-klaarmaaltijden in de supermarkt. Hiervoor gaat een zelfde soort systeem gelden als nu voor plastic tasjes geldt.

'7 miljard per jaar'

Dagelijks worden er in Nederland 19 miljoen wegwerpdrinkbekers en - voedselverpakkingen gebruikt en weggegooid, 7 miljard stuks per jaar. Eerder zijn er Europese afspraken gemaakt dat in 2026 het gebruik van wegwerpplastic drastisch verminderd moet zijn. Lidstaten mogen zelf bepalen hoe ze hier invulling aan geven. Met deze maatregelen verwacht Van Weyenberg in 2026 een afname van 40 procent ten opzichte van 2022.

Hoewel wegwerpkoffiebekers op kantoor soms van papier lijken, kunnen ze een laagje plastic bevatten om warme dranken als thee en koffie te kunnen vasthouden. Dit soort verpakkingen zijn volgens de demissionaire staatssecretaris vaak lastig recyclebaar, waardoor veel van het materiaal uiteindelijk niet gerecycled wordt maar verbrand. Dat veroorzaakt extra CO2-uitstoot. Ook belandt een deel van het wegwerpplastic als zwerfafval op straat.

'Bewuster met plastic'

Christiaan Bolck, onderzoeker van de Wageningen Universiteit (WUR) naar duurzaam materiaal, zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat hij denkt dat deze maatregelen mogelijk kunnen helpen in de strijd tegen plastic. "Ik vind het heel goed dat de overheid maatregelen neemt om zwerfaval tegen te gaan."

De mogelijke 40 procent reductie noemt de onderzoeker "enthousiast", maar hij denkt wel dat het een stap in de goede richting is. "We hebben bijvoorbeeld al een verbod op plastic rietjes, en er worden ook andere maatregelen genomen waardoor we bewuster omgaan met plastic."

Statiegeld

Sinds 1 juli is er - naast statiegeld op grote plastic flessen - ook statiegeld op kleine plastic flesjes. Vanaf 2022 komt er statiegeld op blikjes bij. Beide maatregelen zijn bedoeld om het zwerfafval terug te dringen. Jaarlijks belanden er in Nederland van de 2 miljard gebruikte blikjes zo'n 150 miljoen op straat.

Sinds plastic tasjes niet meer gratis zijn, ingevoerd in 2017, is het aantal plastic tasjes dat in zwerfafval belandt afgenomen met 70 procent.