'Nederlandse corona-aanpak leidde tot extra sterfte en gezondheidsschade'
Het coronabeleid van het demissionair kabinet is debet aan hogere sterftecijfers in Nederland. Dat concludeert adviesbureau KPMG in een kritisch rapport Dit zijn de lessen van 1,5 jaar coronacrisis over de coronastrategie van de overheid.
Doordat het beleid in Nederland werd gemaakt op basis van het aantal ziekenhuisopnames, en niet op basis van het aantal besmettingen, is er vaak te laat actie ondernomen waardoor er meer patiënten overleden, schrijft het adviesbureau. Daarmee deed Nederland het "beduidend minder goed" dan bijvoorbeeld landen als Noorwegen, Denemarken en Finland.
"De Denen bijvoorbeeld stuurden op het laag houden van de besmettingen. Als je pas ingrijpt als de ic's vol liggen, grijp je in op het laatste moment zodat het zorgsysteem niet overstroomt", vertelt onderzoeker David Ikkersheim, tevens arts en gezondheidseconoom, in Met Het Oog op Morgen. "Bij voortijdig ingrijpen houd je de besmettingen laag, en daarmee ook de IC-opnames en de sterfte."
KPMG komt met de eigen, tussentijdse evaluatie van het Nederlandse coronabeleid, anderhalf jaar na het begin van de pandemie "om beter te zijn voorbereid op een volgende pandemie". Daarvoor zijn onder meer wereldwijde data geanalyseerd en Nederlandse cijfers vergeleken met die van andere landen.
In economisch opzicht heeft Nederland het "best gemiddeld gedaan" in vergelijking met andere Europese landen. "Dat komt onder meer door de steunpakketten en onze beperkte afhankelijkheid van toerisme. Ook zijn de groeiperspectieven goed", aldus Ikkersheim.
Nederland heeft zich meer dan eens laten verrassen door het virus, concluderen de onderzoekers: er lag geen draaiboek klaar, de vaccinatiedistributie moest op de schop en de Gezondheidsraad moest meermaals het vaccinatieadvies bijstellen.
De samenwerking tussen instanties als VWS, RIVM en GGD GHOR verliep aanvankelijk moeizaam, Dat zorgde voor lange wachttijden bij de teststraten. Ook verliep het begin van de vaccinatiecampagne stroef, onder meer doordat het AstraZeneca-vaccin, waarop de overheid had ingezet, niet als eerste werd toegelaten. "Maar na die haperende aanloop verliep het goed door de prettige en duidelijke manier van organiseren", zegt Ikkersheim.
In het rapport verbaast KPMG zich over "het Nederlands exceptionalisme". Bij meerdere belangrijke maatregelen hield de overheid zich niet aan het internationale advies. Zo begon Nederland pas laat met testen, het invoeren van de mondkapjesplicht en liep het weken achter met het starten van vaccineren. Dat heeft mogelijk geleid tot "gezondheidsschade en onnodig lange extra druk op ziekenhuizen".
Aanbevelingen voor de toekomst
Bij een volgende pandemie moet er internationale coördinatie en betere afstemming met andere EU-landen komen, adviseert KPMG.
"Alle lessen die er te leren zijn betrekken we om onze pandemische paraatheid te verbeteren. Ook deze analyse van KPMG", zegt een woordvoerder van minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) in een reactie op het rapport. "Het is belangrijk om lessen te trekken over de aanpak van de coronacrisis. Daarom doet onder andere de Onderzoeksraad voor de Veiligheid onderzoek, mede op verzoek van het kabinet."
Dat onderzoek moet begin volgend jaar klaar zijn. Ook heeft de minister op Prinsjesdag een plan van aanpak aangekondigd "ter versterking van de pandemische paraatheid", dat aan het eind van dit jaar aan de Kamer wordt gestuurd.
