Irak is bijna permanent in crisis, veranderen de verkiezingen daar iets aan?

• Daisy Mohr

  Correspondent Midden-Oosten

Overal in Bagdad stralen verkiezingskandidaten de voorbijgangers tegemoet. Pleinen en straten hangen vol mooie beloftes rondom portretten van honderden potentiele nieuwe parlementsleden. Maar veel Irakezen hebben weinig hoop dat de verkiezingen komende zondag grote veranderingen teweeg zullen brengen.

"We zien die politici altijd alleen in campagnetijd. Dan krijgen we cadeautjes en beloven ze ons van alles. Daarna zien we ze nooit meer terug. Het is elke keer hetzelfde," zegt Ali op de vogeltjesmarkt van Bagdad.

Ondanks de aanzienlijke olie-inkomsten wordt Irak al jaren geteisterd door onveiligheid en corruptie. De infrastructuur is slecht en de werkloosheid groot. Sinds de Amerikaanse invasie van 2003 en de val van dictator Saddam Hoessein verkeert het land vrijwel permanent in crisis.

Daders nooit opgepakt

"Deze verkiezingen zijn echt cruciaal voor Irak. Als deze verkiezingen niet goed gaan, zal dat een enorme impact hebben op de samenleving", zegt Jeanine Hennis-Plasschaert, de speciaal gezant van de VN in Irak. "Natuurlijk, de verkiezingen zelf zullen niet ineens tot een wonder leiden. Daarna pas gaan we de stappen zetten naar een nieuwe regering, die hopelijk in staat is om hele belangrijke hervormingen in gang te gaan zetten. Want het land staat er niet goed voor."

Deze parlementsverkiezingen werden vervroegd uitgeschreven. Dat was een van de eisen van de demonstranten die vanaf oktober 2019 massaal de straat op gingen om te protesteren tegen de corruptie en het wanbeleid. De demonstraties werden met harde hand neergeslagen, honderden betogers verloren het leven en activisten werden gegijzeld, gemarteld en gedood.

Nooit werden de daders opgepakt en terechtgesteld. Hoewel vervroegde verkiezingen een eis van de demonstranten was, zeggen veel van hen nu niet te gaan stemmen. Zij denken dat de uitkomst toch weer hetzelfde zal zijn en dezelfde partijen aan de macht zullen blijven. Dat willen ze niet legitimeren.

"Zie je al die politie en veiligheidstroepen daar", zegt Asad al Sadi, een activist, terwijl hij over het Tahreer-plein in Bagdad loopt. "Die staan hier omdat we in een dictatuur leven. Zij moeten voorkomen dat mensen protesteren of zomaar hun mening uiten. Want dat mag hier niet zomaar". Al Sadi protesteerde maandenlang, hij raakte gewond en zag hoe veel van zijn vrienden werden doodgeschoten.

Al Sadi maakt zich grote zorgen over het politieke klimaat in zijn land: "Amerika heeft hier zogenaamd democratie gebracht, maar Irak is geen democratie. Het is een dictatuur. Dit is het slagveld tussen Iran en Amerika, zonder dat wij Irakezen dat willen. Laat Irak voor de Irakezen zijn. Laat ons het land besturen zonder inmenging van buitenstaanders."

Hij gaat zondag niet stemmen: "Ik weet wel zeker dat er gefraudeerd zal worden, en dat dezelfde partijen en de gewapende groepen de macht zullen behouden."

Veranderingen van binnenuit

Verderop in de stad denkt Zainab Altukmaji, 28, er anders over. Ook zij demonstreerde op het Tahreer-plein maar kreeg het gevoel dat dat geen succes ging worden. Met deze keer meer ruimte voor vrouwelijke kandidaten, hoopt ze veranderingen van binnenuit door te kunnen voeren. Áls ze zondag gekozen wordt.

Correspondent Daisy Mohr ging een middag mee op campagne met Altukmaji in Bagdad:

Verwacht wordt dat de opkomst zondag niet erg hoog zal zijn. Hennis-Plasschaert: "Het is uiteindelijk een eerste stap in een veel langer proces. Maar je hebt wel een duidelijke opkomst nodig om van een succesvolle verkiezing te kunnen spreken."

Terwijl Altukmaji dit weekend nog even door knokt voor haar zetel in het parlement, fantaseert Al Sadi alvast over toekomstige demonstraties: "De revolutie gaat zeker terugkeren, het is een kwestie van tijd. De jeugd wil veranderingen, en die gaan zeker komen."